Geologia dynamiczna (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Geologia dynamiczna Autor Włodzimierz Mizerski Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-20151-7 Rok wydania 2018 Warszawa Wydanie 4 liczba stron 498 Format epub, mobi Spis treści Przedmowa do wydania czwartego 11 1 Ziemia a nauki geologiczne 15 Geologia a nauki przyrodnicze 15 Materia Ziemi jako obiekt badań geologicznych 18 Wiek Ziemi 22 Budowa Ziemi 25 Ciepło Ziemi 29 Procesy endogeniczne i egzogeniczne formujące oblicze Ziemi 31 WARTO WIEDZIEĆ 35 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 38 2 Minerały i skały 39 Minerały, ich budowa i cechy fizyczne 39 Główne minerały i ich cechy 46 Kwarc i minerały pokrewne (postacie krzemionki) 46 Skalenie 47 Skaleniowce 47 Miki 47 Amfibole i pirokseny 47 Oliwiny 48 Granaty 48 Turmaliny 48 Inne krzemiany i glinokrzemiany 48 Tlenki i wodorotlenki 49 Siarczki 50 Fosforany 51 Węglany 51 Siarczany 51 Halogenki 52 Pierwiastki rodzime 52 Skały i ich geneza 52 WARTO WIEDZIEĆ 53 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 55 3 Plutonizm i skały plutoniczne 56 Magma 56 Intruzje 59 Skały plutoniczne i żyłowe 61 Przegląd skał plutonicznych i żyłowych, a także miejsca ich występowania w Polsce 66 Skały kwaśne 66 Skały obojętne 68 Skały zasadowe 68 Złoża kopalin towarzyszące intruzjom 69 WARTO WIEDZIEĆ 69 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 70 4 Wulkanizm i skały wulkaniczne 72 Erupcje wulkaniczne 72 Produkty erupcji 75 Lawy i gazy 75 Utwory piroklastyczne 77 Wulkany i ich warianty 79 Skutki erupcji wulkanicznych 85 Erupcje podmorskie 86 Rola wulkanizmu w dziejach Ziemi 87 Najsilniejsze erupcje wulkaniczne 88 Superwulkany 91 Rozmieszczenie wulkanów 93 Skały wulkaniczne 95 Przegląd skał wulkanicznych i subwulkanicznych oraz miejsca ich występowania w Polsce 96 Skały kwaśne 96 Skały obojętne i zasadowe 98 Zjawiska i procesy powulkaniczne 98 WARTO WIEDZIEĆ 101 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 103 5 Wietrzenie 104 Wietrzenie mechaniczne 104 Wietrzenie chemiczne 106 Udział biosfery w procesie wietrzenia 108 Produkty wietrzenia 109 Wietrzenie peryglacjalne 111 Wietrzenie a klimat 112 charakterystyczne formy wietrzenia w morfologii terenu 112 Procesy wietrzeniowe w Polsce 115 Wietrzenie ilaste, laterytowe i solne 116 Gleby i ich rodzaje 117 Wietrzenie podmorskie 119 Rola wietrzenia w powstawaniu złóż ascetycznców mineralnych 119 WARTO WIEDZIEĆ 120 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 121 6 Sedymentacja i skały osadowe 122 Facje osadowe 122 Luki sedymentacyjne 129 Warstwowanie osadów 131 Diageneza 134 Konkrecje i sekrecje 135 Sylifikacja i fosylizacja 139 Skały osadowe 140 Skały okruchowe (detrytyczne lub klastyczne) i rezydualne 140 Skały organogeniczne i chemogeniczne (chemiczne) 146 WARTO WIEDZIEĆ 155 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 157 7 Metamorfizm i skały metamorficzne 158 rodzaje metamorfizmu 159 Metamorfizm cieplny (kontaktowy) 159 Metamorfizm zderzeniowy 160 Metamorfizm dynamiczny (dyslokacyjny) – dynamometamorfizm 160 Metamorfizm regionalny 161 Metamorfizm metasomatyczny 162 Inne warianty metamorfizmu 162 Strefy i facje metamorfizmu 164 Rola metamorfizmu w powstawaniu złóż kopalin 166 Skład mineralny i tekstury skał metamorficznych 167 Przegląd ważniejszych skał metamorficznych i ich obecność w Polsce 169 Skały metamorfizmu dyslokacyjnego 169 Skały metamorfizmu regionalnego 170 Skały metamorfizmu kontaktowego (facji hornfelsowej i sanidynowej) 172 Skały ultrametamorficzne 173 WARTO WIEDZIEĆ 173 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 174 8 Czas geologiczny 175 Względny wiek skał i procesów geologicznych 175 Biostratygrafia 176 Litostratygrafia 184 Diastroficzne metody ustalania względnego wieku skał i procesów geologicznych 187 Metody geofizyczne 190 Metody archeologiczne 190 Bezwzględny wiek skał 191 Metody izotopowe 191 Metody magnetometryczne 194 Metody radiogeniczne 194 Metody chemiczne i biologiczne 194 Metody syderalne 195 Metody sedymentologiczne 196 Podział dziejów Ziemi 196 WARTO WIEDZIEĆ 197 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 198 9 Powierzchniowe ruchy masowe 199 Klasyfikacja i przyczyny ruchów masowych 199 Osuwiska 201 Osuwiska podmorskie 207 Inne ruchy masowe 208 Ruchy masowe w Polsce 212 WARTO WIEDZIEĆ 212 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 214 10 Działalność wód płynących 215 Ablacja deszczowa 215 Erozyjna działalność rzek 216 Reżim i przepływ rzek 224 Transport rzeczny 224 Tarasy rzeczne 225 Klasyfikacja rzek i dolin rzecznych 228 Akumulacja rzeczna 232 Znaczenie geologicznej działalności wód płynących 237 WARTO WIEDZIEĆ 238 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 239 11 Wody podziemne 240 Krążenie wody w przyrodzie 240 Typy i geneza wód podziemnych 241 stopnie wodonośne 244 Źródła 247 Wody mineralne i termalne 250 Zjawiska krasowe 252 Powierzchniowe formy krasowe 253 Podziemne formy krasowe 255 WARTO WIEDZIEĆ 258 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 261 12 Lód i zlodowacenia 262 Geologiczna działalność śniegu 263 Powstawanie lodowców 265 Erozja lodowcowa 273 Erozja wód lodowcowych 277 Akumulacja lodowcowa i wodnolodowcowa 280 Zlodowacenia plejstoceńskie w Polsce 285 Przyczyny zlodowaceń i ich wpływ na środowisko 288 WARTO WIEDZIEĆ 290 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 292 13 Działalność wiatru 293 Erozja eoliczna 293 Akumulacja eoliczna 296 Warstwowanie osadów eolicznych 298 Wydmy w Polsce 299 Lessy 300 Pustynie 302 WARTO WIEDZIEĆ 303 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 304 14 Wybrzeża 305 Woda morska 305 Ruchy wody morskiej 307 Pływy 307 Falowanie 309 Prądy oceaniczne 312 Geologiczna rola mórz i oceanów 315 Erozja morska 315 Typy wybrzeży 317 Osady morskie 319 Transport i akumulacja w strefie brzegowej 320 WARTO WIEDZIEĆ 324 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 325 15 Ruchy i deformacje skorupy ziemskiej 326 parametry orientacji przestrzennej powierzchni 328 Typy deformacji tektonicznych 329 Deformacje ciągłe 329 Deformacje nieciągłe 341 Deformacje ciągłe i nieciągłe na mapach geologicznych 353 Planisekcja 353 Intersekcja 356 Przyczyny deformacji tektonicznych 359 Ruchy skorupy ziemskiej 361 Pionowe ruchy skorupy ziemskiej 362 WARTO WIEDZIEĆ 365 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 366 16 Trzęsienia ziemi 367 Skale trzęsień ziemi 372 Przyczyny i typy trzęsień ziemi 376 Rozmieszczenie trzęsień ziemi 377 Tsunami a trzęsienia ziemi 382 Skutki trzęsienia ziemi 384 Katastrofalne trzęsienia ziemi XX i XXI w 387 Przewidywanie trzęsień ziemi 388 WARTO WIEDZIEĆ 390 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 392 17 Wnętrze Ziemi 393 Grawitacja i masa Ziemi 393 Magnetyzm ziemski 395 Metody badań wnętrza Ziemi 401 Strefy (sfery) Ziemi 401 WARTO WIEDZIEĆ 405 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 406 18 Dno oceanu 407 Główne rysy ukształtowania dna oceanicznego 407 Główne komponenty tektoniczne dna oceanicznego 412 Strefy sedymentacyjne mórz i oceanów, a także główne grupy osadów 419 WARTO WIEDZIEĆ 424 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 425 19 Tektonika płyt 426 Od Wegenera do tektoniki płyt 426 Geosynkliny – relikt przeszłości 434 Tektonika płyt 437 Inne hipotezy 442 WARTO WIEDZIEĆ 444 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 445 20 Powstawanie łańcuchów górskich i skorupa ziemska kontynentów 446 Orogeny 446 Kratony 454 Młode platformy 457 Rozłamy wgłębne 458 WARTO WIEDZIEĆ 463 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 464 21 Układ Słoneczny 465 Kratery meteorytowe? w Polsce 473 WARTO WIEDZIEĆ 474 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 475 Zakończenie 476 tabela stratygraficzna 478 Indeks rzeczowy 479