Uzależnienia behawioralne (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Uzależnienia behawioralne Autorzy Iwona Grzegorzewska, Lidia Cierpiałkowska Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-19784-1 Rok wydania 2018 Wydanie 1 liczba stron 448 Format mobi, epub Spis treści Wprowadzenie 11 CZĘŚĆ I 15 KONCEPCJE I MODELE PRZYCZYN, PROFILAKTYKI I TERAPII UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH 15 Rozdział 1 17 Konteksty medyczne, psychologiczne i społeczne zachowań zgubnych i uzależnień behawioralnych 17 1.1. Kontrowersje wokół pojęć „uzależnienia behawioralne" („nałogi") i „zachowania kompulsywne" 20 1.2. Definicja i kryteria diagnostyczne uzależnień behawioralnych 27 1.3. Natura uzależnień behawioralnych 35 1.4. Mechanizmy uzależnień behawioralnych – impulsywność czy kompulsywność 41 1.5. Zachowania zgubne i uzależnienia behawioralne a inne zaburzenia psychiczne – współwystępowalność 48 Rozdział 2 54 Modele biologicznych i psychologicznych przyczyn, a także mechanizmów uzależnień behawioralnych 54 2.1. Neurobiologiczne podłoże uzależnień behawioralnych 55 2.1.1. Procesy biochemiczne 56 2.1.2. Mechanizmy neuroadaptacji a uzależnienia 60 2.1.3. Neuroobrazowanie w rozpoznawaniu podłoża uzależnień behawioralnych 63 2.1.4. Podatność genetyczna na uzależnienia behawioralne 65 2.2. Koncepcje psychologiczne wyjaśniające uzależnienia behawioralne 67 2.2.1. Perspektywa poznawczo-behawioralna 70 2.2.2. Psychoanaliza i psychologia osobowości 72 Rozdział 3 76 Perspektywa psychopatologii rozwojowej – integracyjne podejście do uzależnień behawioralnych 76 3.1. Rozwój normatywny i nienormatywny – ścieżki eksternalizacji i internalizacji problemów 77 3.2. Złożoność przebiegu rozwoju – czynniki ryzyka i ochronne u podłoża zgubnych zachowań 84 3.3. Koncepcje i modele integracyjne uzależnień behawioralnych 86 3.3.1. Model ścieżek 87 3.3.2. Model PACE 90 Rozdział 4 93 Profilaktyka uzależnień behawioralnych 93 4.1. Profilaktyka wobec jednostki i środowiska 94 4.2. Programy profilaktyczne unikalne i niespecyficzne 96 4.2.1. Programy oryginalne, oparte na ryzyku 97 4.2.2. Programy niespecyficzne, oparte na wzmacnianiu czynników ochronnych 98 4.3. Profilaktyka w perspektywie rozwojowej 100 Rozdział 5 114 Poradnictwo psychospołeczne i psychoterapia uzależnień behawioralnych 114 5.1. Cele i proces terapii osób uzależnionych behawioralnie 115 5.1.1. Cele i modele terapii 116 5.1.2. Transteoretyczny model etapów leczenia a cele zmiany 121 5.1.3. Relacja i sojusz terapeutyczny 125 5.2. Terapie integracyjne i grupy samopomocy uzależnionych behawioralnie 127 5.2.1. Dialog i terapia motywująca 128 5.2.2. Terapia poznawczo-behawioralna uzależnień behawioralnych 134 5.2.3. Terapia behawioralna par i terapia skoncentrowana na emocjach 139 5.2.4. Wsparcie społeczne i grupy samopomocy 140 CZĘŚĆ II 143 TYPY UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH I ZACHOWAŃ destrukcyjnYCH 143 Rozdział 6 145 Uzależnienie od hazardu 145 6.1. Kryteria diagnostyczne patologicznego hazardu 146 6.2. Metody diagnozowania problemu 149 6.3. Rozpowszechnienie 152 6.4. Obraz kliniczny zaburzenia 153 6.4.1. Fazy rozwoju uzależnienia 156 6.4.2. Klasyfikacja osób grających i uzależnionych 157 6.4.3. Konsekwencje problemowego uprawiania hazardu 158 6.4.4. Współwystępowanie innych zaburzeń 158 6.4.5. Wpływ uzależnienia od hazardu na rodzinę 159 6.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 161 6.5.1. Czynniki socjodemograficzne 161 6.5.2. Czynniki związane z typym i przystępnością gier hazardowych 163 6.5.3. Podatność biologiczna 165 6.5.4. Czynniki osobowościowe 169 6.5.5. Doświadczenia traumatyczne 170 6.6. Terapia i farmakoterapia 171 6.6.1. Terapia psychologiczna 171 6.6.2. Farmakoterapia 175 6.6.3. Grupy samopomocy 176 6.7. Skuteczność terapii w świetle dowodów empirycznych 178 Rozdział 7 183 Uzależnienia związane z korzystaniem z nowych technice i „światem wirtualnym" 183 7.1. Problemowe korzystanie z gier video 184 7.1.1. Definicja i kryteria diagnostyczne 188 7.1.2. Metody diagnozowania problemu 193 7.1.3. Rozpowszechnienie 196 7.1.4. Obraz kliniczny zaburzenia 197 7.1.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 202 7.1.6. Profilaktyka i terapia 208 7.2. Problemowe korzystanie z internetu 211 7.2.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z internetu 212 7.2.2. Metody diagnozowania problemu 214 7.2.3. Rozpowszechnienie 216 7.2.4. Obraz kliniczny zaburzenia 216 7.2.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 218 7.2.6. Profilaktyka i terapia 219 7.3. Problemowe korzystanie z portali społecznościowych 227 7.3.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z portali społecznościowych 228 7.3.2. Metody diagnozowania problemu 229 7.3.3. Rozpowszechnienie 232 7.3.4. Obraz kliniczny zaburzenia 233 7.3.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 235 7.3.6. Profilaktyka i terapia 236 7.4. Problemowe korzystanie z telefonu komórkowego 238 7.4.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z telefonu 239 7.4.2. Metody diagnozowania problemu 240 7.4.3. Rozpowszechnienie 241 7.4.4. Obraz kliniczny zaburzenia 242 7.4.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 243 7.4.6. Profilaktyka i terapia 245 Rozdział 8 248 destrukcyjne zachowania związane z kształtowaniem ciała – model uzależnienia 248 8.1. Nałogowe uprawianie sportu 249 8.1.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego uprawiania sportu 249 8.1.2. Metody diagnozowania problemu 251 8.1.3. Rozpowszechnienie 254 8.1.4. Obraz kliniczny zaburzenia 254 8.1.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 259 8.1.6. Profilaktyka i terapia 260 8.2. Destrukcyjne opalanie się 261 8.2.1. Kryteria diagnostyczne zgubnego opalania się 262 8.2.2. Metody diagnozowania problemu 263 8.2.3. Rozpowszechnienie 265 8.2.4. Obraz kliniczny zaburzenia 265 8.2.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 266 8.2.6. Profilaktyka i terapia 267 8.3. Nałogowe poddawanie się operacjom plastycznym 267 8.3.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego poddawania się operacjom plastycznym 268 8.3.2. Metody diagnozowania problemu 269 8.3.3. Rozpowszechnienie 270 8.3.4. Obraz kliniczny zaburzenia 270 8.3.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 271 8.3.6. Terapia i jej wydajność 273 8.4. Nałogowe modyfikowanie ciała (tatuaże, piercing) 274 Rozdział 9 278 szkodliwe jedzenie wysokokalorycznych pokarmów – model uzależnienia 278 9.1. Kryteria diagnostyczne destrukcyjnych zachowań związanych z jedzeniem 282 9.2. Metody diagnozowania problemu 286 9.3. Rozpowszechnienie 287 9.4. Obraz kliniczny zaburzenia 288 9.4.1. Badania laboratoryjne na zwierzętach 289 9.4.2. Badania kliniczne 291 9.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 295 9.5.1. Cukier, tłuszcz i wysoka liczba kalorii w pożywieniu 295 9.5.2. Otyłość 297 9.5.3. Atrybuty osobowości 297 9.5.4. Transmisja międzypokoleniowa 298 9.5.5. Czynniki socjodemograficzne 299 9.6. Profilaktyka i terapia – skuteczność oddziaływań 299 9.6.1. Profilaktyka 299 9.6.2. Farmakoterapia 302 9.6.3. Psychoterapia 303 Rozdział 10 314 szkodliwe zachowania związane z robieniem zakupów – model uzależnienia 314 10.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego robienia zakupów 315 10.2. Metody diagnozowania problemu 317 10.3. Rozpowszechnienie 321 10.4. Obraz kliniczny zaburzenia 321 10.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 324 10.6. Terapia i farmakoterapia – wydajność oddziaływań 328 Rozdział 11 330 Model uzależnienia od seksu i pornografii 330 11.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego uprawiania seksu 331 11.2. Metody diagnozowania problemu 336 11.3. Rozpowszechnienie problemu 338 11.4. Obraz kliniczny zaburzenia 339 11.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 351 11.6. Terapia i farmakoterapia – sprawność oddziaływań 353 Rozdział 12 357 krzywdzące i nałogowe wykonywanie pracy – model uzależnienia 357 12.1. Kryteria diagnostyczne zgubnego wykonywania pracy 357 12.2. Metody diagnozowania problemu 359 12.3. Rozpowszechnienie 362 12.4. Obraz kliniczny zaburzenia 363 12.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 366 12.6. Profilaktyka i terapia 368 Bibliografia 374 Indeks rzeczowy 456 O Autorkach 464