Psychologia sądowa. podstawy - badania - aplikacje (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Psychologia sądowa. Podstawy - badania - aplikacje Autor Jan M. Stanik Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-19529-8 Rok wydania 2013 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 740 Format mobi, epub Spis treści Przedmowa XVII Wstęp XXV Część 1. Psychologiczne struktury i mechanizmy zachowań 1 Rozdział 1. Założenia ogólne 3 1.1. „Człowiek w sytuacji" – paradygmat psychologii poznawczej Tadeusza Tomaszewskiego 3 1.1.1. Struktura sytuacji 4 1.1.2. Funkcje sytuacji 4 1.2. Niespecyficzne i unikalne parametry sytuacji 6 Rozdział 2. Rozwój procesów poznawczych i dorastanie społeczno-moralne a regulacja zachowania 10 2.1. Pojęcie rozwoju psychicznego 10 2.2. Rozwojowy charakter standardów i mechanizmów poznawczych. Epistemologiczno-psychologiczna teoria rozwoju Jeana Piageta (1896–1980) 15 2.2.1. Stadia rozwoju umysłowego 15 2.2.2. Rozwój moralno-społeczny 19 2.3. Teoria rozwoju społeczno-moralnego Lawrence’a Kohlberga (1927–1986) 24 2.3.1. Perspektywa aplikacji teorii Kohlberga na grunt psychologii sądowej w sprawach nieletnich 32 2.4. Rozwój i funkcjonowanie struktur poznawczych według Piageta i Kohlberga w kontekście współczesnego modelu Kennetha Dodge’a 35 2.5. Teoria rozwoju tożsamości ego Erika H. Eriksona (1902–1994) 37 2.6. Teoria zadań rozwojowych Roberta J. Havighursta (1900–1991) 48 2.6.1. Założenia ogólne 48 2.6.1.1. Zadania rozwojowe a kryzysy rozwojowe 56 2.6.2. Negatywne skutki niepowodzenia w realizacji NZR – refleksje własne 57 2.7. Internalizacja wartości moralnych i norm nowoczesnania a regulacja zachowania 61 2.7.1. Pojęcia wartości i standardów wartości 61 2.7.2. Normy nowoczesnania a normy moralne 64 2.7.3. Sens podmiotowy normy moralnej a język 66 2.7.4. Co to znaczy „działanie normy"? 67 2.7.5. Geneza osobowościowej regulacji moralnej 69 2.7.5.1. Koncepcja normocentrycznego rozwoju regulacji społeczno-moralnej Janusza Reykowskiego 70 2.7.5.2. Symboliczne opanowanie norm 71 2.7.5.3. Koncepcja regulacji społeczno-moralnej związanej z Ja (poczuciem własnej wartości) Shaloma Schwartza i Jerzego Karyłowskiego 72 2.8. Ułomne skutki desocjalizacyjne w internalizacji norm moralnych 75 2.8.1. Ułomne skutki desocjalizacyjne w świetle koncepcji Shaloma H. Schwartza 75 2.8.2. Ułomne skutki desocjalizacyjne na tle koncepcji Lawrence’a Kohlberga w świetle badań empirycznych 76 Rozdział 3. Funkcjonowanie emocji jako regulatora zachowania 79 3.1. Wprowadzenie 79 3.2. Pojęcie emocji 80 3.3. Właściwości (części) emocji 82 3.3.1. Pobudzenie emocjonalne 82 3.3.2. Znak emocji 86 3.3.3. Treść emocji 88 3.4. Poznawcze reprezentacje emocji 89 3.5. Kognitywistyczno-językoznawczy model uczuć 92 3.6. Anatomiczno-fizjologiczne generatory i transmitery emocji 97 3.7. Społeczne mechanizmy powstawania i funkcjonowania emocji 99 3.8. Lęk i mechanizmy jego funkcjonowania 100 3.9. Gniew i agresja a problematyka asocjalności 105 3.10. Nastroje 108 Rozdział 4. Procesy i mechanizmy motywacji 110 4.1. Wprowadzenie 110 4.2. Ewolucjonistyczne podejście do problematyki motywacji 111 4.3. Psychoanalityczne teorie motywacji 112 4.4. Behawiorystyczne teorie motywacji 115 4.5. Problematyka motywacji w koncepcjach opartych na pojęciach potrzeb i wartości 117 4.6. Poznawcze koncepcje motywacji 124 Rozdział 5. Postawy: struktura i funkcje regulacyjne 128 5.1. Pojęcie postaw 128 5.2. Mechanizm regulacyjny postaw 129 5.2.1. Postawy a spostrzeganie społeczne. Percepcja i ocena w mechanizmie regulacyjnym postaw 129 5.2.2. Poziom ogólności postaw a zachowanie 130 5.3. Wrogość jako postawa 131 5.3.1. Struktura postawy wrogości 136 Rozdział 6. Osobowość jako centralny system integracji i regulacji zachowania 146 6.1. Wprowadzenie 146 6.2. Pojęcie i geneza osobowości w ujęciu psychologii poznawczej 147 6.2.1. Założenia ogólne 147 6.2.2. Obraz własnej osoby (OWO) oraz jego funkcje integracyjne i regulacyjne 153 6.2.3. Psychologiczne automatyzmy w regulacji zachowań 155 6.3. Kształtowanie się osobowości w świetle teorii społecznego uczenia się Alberta Bandury 163 Rozdział 7. Psychologiczne mechanizmy zachowania w warunkach stresu psychologicznego 170 7.1. Wprowadzenie 170 7.2. Psychologiczne koncepcje stresu 173 7.3. Radzenie sobie ze stresem 177 7.4. Konsekwencje stresu psychologicznego 183 7.5. Możliwości psychologicznego diagnozowania stylów radzenia sobie ze stresem 184 Część 2. Socjologiczne i psychologiczne koncepcje przestępczości 187 Wprowadzenie 189 Rozdział 8. Wybrane socjologiczno-kryminologiczne koncepcje dewiacji i przestępczości 192 8.1. Orientacje strukturalistyczno-użyteczne 192 8.1.1. Teoria anomii Roberta Kinga Mertona (1910–2003) 192 8.2. Orientacje kulturowe. Teoria zróżnicowanych powiązań Edwina H. Sutherlanda (1883–1950) 198 8.2.1. Wprowadzenie 198 8.2.2. Twierdzenia teorii E. H. Sutherlanda 199 8.2.3. Druga wersja teorii zróżnicowanych powiązań 200 8.2.4. Stosunek Sutherlanda do kompetencji i statusu teoretycznego „przyszłej" psychologii przestępczości 210 8.3. Orientacje podkulturowe 212 8.3.1. Pojęcie podkultury i dewiacji społecznej 212 8.3.2. Teoria podkultur dewiacyjnych Alberta K. Cohena 218 8.3.3. Koncepcja podkultur warstw niższych Waltera B. Millera 222 8.3.4. Teoria przeróżnych możliwości Richarda A. Clowarda i Lloyda E. Ohlina 228 8.3.5. Teoria neutralizacji Greshama M. Sykesa i Davida Matzy. W stronę eksplanacji psychologicznej 234 8.4. Orientacje kontroli społecznej 239 8.4.1. Teoria kontroli społecznej Travisa Hirschiego 239 8.5. Orientacje reakcji społecznej 246 8.5.1. Teoria symbolicznego interakcjonizmu Georga H. Meada (1863–1931) 246 8.5.2. Społeczne interakcje a dewiacje i etykietowanie 250 8.5.3. Założenia modelowe reakcji społecznej i psychospołeczne mechanizmy naznaczenia według Cooleya, Lemerta, Beckera i Garfinkla 251 Rozdział 9. Psychologiczne koncepcje dewiacji i przestępczości 261 9.1. Wprowadzenie 261 9.2. Uwarunkowania przestępczości w świetle teorii Hansa Jürgena Eysencka (1916–1997) 262 9.3. Uczenie się poprzez unikanie a problematyka przestępczości i psychopatii.Badania Davida T. Lykkena, Stanleya Schachtera i Bibba Latané 270 9.3.1. Chloropromazyna, lęk a kłamanie 277 9.3.2. Psychopatia a problemy przestępczości 280 9.3.2.1. Wprowadzenie 280 9.3.2.2. Problemy definicyjne psychopatii w zróżnicowanych systemach klasyfikacyjnych 282 9.3.2.3. Współczesne definicje psychopatii 287 9.3.3. Genotyp i fenotyp psychopatii 291 9.3.3.1. Trudności metodologiczne w trafności pomiaru psychopatii 291 9.3.3.2. Psychopathy Checklist (PCL) Roberta D. Hare’a 293 9.3.3.3. Złożoność syndromu (trwałego defektu osobowościowego) psychopatii 296 9.4. Teoria zachowań internalizacyjnych i eksternizacyjnych Thomasa M. Achenbacha 298 9.5. Teoria ogólnego napięcia Roberta Agnewa 302 9.6. Parcjalne, psychologiczne koncepcje przestępczości 308 9.6.1. Charakterystyka syndromu HIA/ADHD 308 9.6.2. Badania Davida P. Farringtona (HIA i CP) 311 9.6.3. Teoria kontroli powstrzymującej Waltera C. Recklessa 316 9.7. Koncepcja przestępczości Michaela R. Gottfredsona i Travisa Hirschiego, a także jej weryfikacja empiryczna Estelli Romero 322 9.7.1. Wprowadzenie 322 9.7.2. Badania weryfikacyjne Estelli Romero i zespołu 324 9.7.3. Międzyczynnikowa analiza wyników trzech testów samokontroli 327 9.7.4. Psychologiczno-poznawczy sposób pojmowania samokontroli. Ku syntezie 334 9.8. Teoria przestępczego stylu myślenia i stylu życia Glena D. Waltersa 338 9.8.1. Wprowadzenie 338 9.8.2. Model przetwarzania danych społecznych Kennetha A. Dodge’a 340 9.8.3. Teoria przestępczego stylu życia i myślenia Glena Dawida Waltersa 345 9.8.3.1. Wprowadzenie 345 9.8.3.2. Postulaty i kluczowe terminy w teorii Waltersa 345 9.8.3.3. Styl myślenia i działania przestępczego 347 9.8.3.4. Model stylu życia i myślenia przestępczego 353 9.8.4. Uwagi polemiczne i krytyczne wobec teorii Waltersa 356 9.9. Teoria Hermana A. Witkina a perspektywa wyjaśnienia różnorodnej asocjalności nieletnich 359 Część 3. Psychologia sądowa w kształcie 369 Rozdział 10. Związki psychologii z prawem 371 10.1. Wprowadzenie 371 10.2. Kryteria podziału sfery prawnej 373 10.2.1. Sfera tworzenia prawa. Płaszczyzna doktrynalno-legislacyjna 375 10.2.2. Płaszczyzna społeczno-psychologicznego funkcjonowania norm prawnych 377 10.2.3. Sfera praktyki ścigania i judykatury 380 10.2.3.1. Płaszczyzna profesjonalno-prawna 380 10.2.3.2. Płaszczyzna wiadomości specjalnych 382 10.2.4. Płaszczyzna wykonawcza 382 10.2.5. Płaszczyzna prewencyjna 384 Rozdział 11. Psychologiczne a prawne podejście do analizy zachowania 387 Rozdział 12. Analiza tego, co w psychologii obiektywne, ogólne i solidne. Rozważania metodologiczne 395 Rozdział 13. Płaszczyzna wiadomości i umiejętności specjalnych 401 Rozdział 14. Przedmiot i zadania psychologii sądowej 409 14.1. Przedmiot i status metodologiczny psychologii sądowej 409 14.3. Zadania użyteczne psychologii sądowej 414 14.4. Mistrzowskie role psychologa sądowego 417 Rozdział 15. Niektóre problemy metodologiczne i warsztatowe biegłego psychologa 424 Rozdział 16. Etyczno-zawodowe problemy psychologa jako biegłego sądowego 428 16.1. Wprowadzenie 428 16.2. Specyfika roli zawodowej psychologa jako biegłego a wymagania etyczne 430 16.3. Szczegółowe zasady etyczno-zawodowe pracy biegłego sądowego psychologa 435 Część 4. Asocjalność jako przedmiot badań psychologii sądowej. Zastosowanie modelu UROA w sprawach nieletnich 447 Rozdział 17. Psychologiczno-rozwojowa charakterystyka okresu adolescencji 449 Rozdział 18. Pojęcie demoralizacji (D) i niedostosowania społecznego (NS) 456 18.1. Pojęcie demoralizacji (D) 456 18.2. Pojęcie niedostosowania społecznego (NS) 457 18.3. Dewiacyjno-pasożytniczy tryb i styl życia nieletnich 467 18.3.1. Pojęcie trybu życia 467 18.3.2. Asocjalny styl życia nieletnich jako nadrzędny konstrukt teoretyczny NS 475 Rozdział 19. Społeczna etiologia NS, A, D, P jako przedmiot badań i diagnozy psychologii sądowej w sprawach nieletnich 487 19.1. Rola rodziny w genezie niedostosowania społecznego nieletnich 487 19.1.1. Wprowadzenie 487 19.1.2. Modele funkcjonowania rodziny 488 19.1.3. Wytrzymałość rodziny na czynniki zagrażające i zakłócające 492 19.1.4. Warunki opiekuńczo-wychowawcze i zdolności pedagogiczne rodziców 494 19.1.5. Postawy rodziców i ich wpływ na ważniejsze efekty socjalizacyjne swych dzieci 500 19.1.6. Wpływ postaw rodziców na strukturę Ja i samoocenę adolescentów 507 19.2. Niepowodzenia szkolne jako synergiczny zbiór czynników ryzyka przestępczości nieletnich 509 19.2.1. Wprowadzenie 509 19.2.2. Strukturalno-szkolne uwarunkowania niepowodzeń edukacyjno-wychowawczych uczniów 510 19.2.3. Rodzinne i szkolne korelaty niepowodzeń EWN a asocjalność i przestępczość nieletnich 512 19.2.4. Zjawisko przemocy szkolnej a asocjalność adolescentów 519 19.2.5. Syndromologia osobowościowa adolescentów z grupy niestosującej przemocy ~P 523 19.3. Grupy podkulturowe a proces desocjalizacji i specyfika trybu życia przestępczego 527 19.3.1. Wprowadzenie 527 19.3.2. Drobne grupy i psychospołeczne mechanizmy ich funkcjonowania 528 19.3.3. Poszukiwanie grupy podkulturowej jako pierwsza faza asocjalności osobowości –1^o NS 537 19.3.4. Ideologia grupy dewiacyjnej (IGAD) 540 19.3.5. Funkcjonowanie w asocjalnych grupach podkulturowych jako parcjalny przedmiot badań naukowych i diagnozowania A, NS i D 543 Rozdział 20. Wpływ mass mediów na ryzyko asocjalności i przestępczości nieletnich 549 Rozdział 21. Psychologiczna charakterystyka ułomnej regulacji zachowania osób asocjalnych (UROA) 556 21.1. Wprowadzenie 556 21.2. Braki w przyjmowaniu perspektywy czasowej a ułomna regulacja osobowości socjalnej (UROA) 557 21.3. Procesy i mechanizmy motywacyjne osobowości asocjalnej 561 21.3.1. Wprowadzenie 561 21.3.2. Analiza procesów motywacyjnych dla potrzeb psychologii sądowej 563 21.3.3. Funkcjonowanie samokontroli u nieletnich w ramach UROA 568 21.3.3.1. Wprowadzenie 568 21.3.3.2. Przedmiot i przebieg samokontroli w NRO i w UROA 572 21.4. Ukierunkowanie aktywności przestępczej nieletnich 581 21.4.1. Analiza skupień przestępstw pospolitych 581 21.4.2. Procesy motywacyjne sterujące dokonywaniem trzech typów przestępstw pospolitych 584 21.5. Temperament a UROA 589 21.6. Charakterystyka osobowościowa adolescentów stosujących przemoc (P) i niestosujących przemocy (~P) 595 21.7. Późny egocentryzm a konsekwencje UROA 610 Rozdział 22. Założenia strukturalizacyjne modelu UROA 623 22.1. Strukturalno-użyteczna konceptualizacja modelu UROA a model NRO 627 22.2. Poziomy regulacji psychicznej a syndromy osobowościowe w modelu UROA 631 22.2.1. Wprowadzenie 631 22.3. Asocjalne moduły poznawcze a stopnie regulacji osobowości 635 22.4. Moduły poznawcze UROA 641 22.4.1. Niektóre ustalenia pojęciowe 641 22.4.2. Charakterystyka modułów poznawczych UROA 643 Rozdział 23. Typy regulacji UROA 652 23.1. Rozkłady empiryczne pomiaru modułów Waltersa (PICTS) i analiza skupień (k-średnich) z innymi testami 652 23.2. Analiza skupień k-średnich UROA 654 23.3. Syndromologia asocjalnego stylu życia w ramach FAGP wraz z regulacją UROA i uwarunkowaniami etiologicznymi 661 23.4. Stopnie niedostosowania społecznego i demoralizacji (P_y) w związku z UROA i FAGP wraz z uwarunkowaniami etiologicznymi (P_x) 663 Bibliografia 671 Wykaz zastosowanych w książce skrótów i symboli 703 Indeks nazwisk 704 Indeks rzeczowy 711