Ekonomia z elementami opisu gospodarki turystycznej i rekreacyjnej (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Ekonomia z elementami opisu gospodarki turystycznej i rekreacyjnej Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-19894-7 Rok wydania 2018 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 962 Format mobi, epub Spis treści PRZEDMOWA 25 Część I. PRZEDMIOT I METODA EKONOMII 29 Rozdział I. Bartosz Szczechowicz 31 PRZEDMIOT EKONOMII - O ekonomicznym spojrzeniu na uczestnictwo w turystyce i rekreacji 31 1.1. Potrzeby 34 1.2. Środki zaspokajania potrzeb 36 1.3. Potrzeby turystyczne i rekreacyjne i środki ich zaspokajania 37 1.4. Nieograniczoność potrzeb a ograniczoność środków ich zaspokajania 41 1.5. Ekonomia jako nauka społeczna 43 1.6. Turystyka i rekreacja jako przedmiot zainteresowania ekonomistów 45 1.7. Wybór pomiędzy czasem wolnym a czasem pracy 47 1.8. Dobór sposobu zastosowania zasobów naturalnych i antropogenicznych 48 1.9. Ekonomia a polityka gospodarcza 50 1.10. Mikroekonomia i makroekonomia 51 Dodatek: Jakie są ekonomiczne warunki i czynniki rozwoju turystyki i rekreacji we współczesnym świecie? 52 Podsumowanie 58 Pytania sprawdzające 59 Rozdział II. Bartosz Szczechowicz 61 METODA EKONOMII I PODSTAWOWE NARZĘDZIA ANALIZY EKONOMICZNEJ - O sposobach analizowania zjawisk ekonomicznych związanych z turystyką i rekreacją 61 2.1. Nauka ekonomii 64 2.2. Miejsce ekonomii w systemie nauk 66 2.3. Modele ekonomiczne 67 2.4. Dane ekonomiczne, mierniki i wskaźniki wielkości ekonomicznych 70 2.5. Prezentacja struktury i dynamiki zjawisk ekonomicznych 72 2.6. Wskaźniki dynamiki wielkości ekonomicznych 76 2.7. Prezentacja zależności między zmiennymi ekonomicznymi 77 2.8. Źródła informacji ekonomicznych 82 2.9. Źródła danych ekonomicznych dotyczących turystyki i rekreacji 84 2.10. Założenie ceteris paribus w badaniach ekonomicznych 86 Dodatek: Jak obliczać i interpretować wskaźniki dynamiki wielkości ekonomicznych? 88 Podsumowanie 92 Pytania sprawdzające 93 Część II. RYNEK – MODEL PODSTAWOWY 95 Rozdział III. Bartosz Szczechowicz 97 RYNEK I MECHANIZM RYNKOWY - O uczestnikach i przedmiocie zamiany na rynku turystycznym i rekreacyjnym 97 3.1. Społeczne sposoby alokacji ograniczonych zasobów 100 3.2. Rynek jako mechanizm cenowej alokacji ograniczonych zasobów 101 3.3. Części rynku 103 3.3.1. Popyt 103 3.3.2. Podaż 104 3.3.3. Wartość 106 3.4. Przedmiot i uczestnicy wymiany rynkowej 107 3.5. Dobra i usługi turystyczne i rekreacyjne jako przedmiot podmiany rynkowej 108 3.5.1. Uwagi wstępne 108 3.5.2. Dobra i usługi turystyczne będące przedmiotem podmiany rynkowej 109 3.5.3. Dobra i usługi rekreacyjne będące przedmiotem podmiany rynkowej 110 3.5.4. Przestrzenny wymiar rynku 111 3.6. Uczestnicy rynków dóbr i usług turystycznych i rekreacyjnych 111 3.7. Pozacenowe czynniki zmian popytu i podaży 113 3.7.1. Pozacenowe czynniki zmian popytu 113 3.7.2. Pozacenowe czynniki zmian podaży 116 3.8. Mechanizm rynkowy i równowaga rynku 119 3.9. Ceny urzędowe – pozarynkowe sposoby wyznaczania cen 125 3.9.1. Cena maksymalna 125 3.9.2. Cena drobna 126 Dodatek: Jak dokonuje się pomiaru popytu i podaży na rynkach dóbr i usług turystycznych i rekreacyjnych? 127 Podsumowanie 129 Pytania sprawdzające 130 Rozdział IV. Paweł Stelmach 131 WRAŻLIWOŚĆ POPYTU I PODAŻY NA ZMIANĘ CENY I WPŁYW CZYNNIKÓW POZARYNKOWYCH - O rozciągliwości popytu i podaży usług turystycznych i rekreacyjnych 131 4.1. Ogólna interpretacja wskaźnika elastyczności 134 4.2. Prosta rozciągliwość cenowa popytu 135 4.2.1. Wyznaczanie wartości wskaźnika prostej rozciągliwości cenowej popytu 135 4.2.2. Warianty popytu o różnorodnej prostej elastyczności cenowej 137 4.2.3. Wartości empiryczne prostej rozciągliwości cenowej popytu 138 4.2.4. Czynniki prostej elastyczności cenowej popytu 140 4.2.5. Użycie prostej sprężystości cenowej popytu 143 4.3. Mieszana rozciągliwość cenowa popytu 144 4.4. Rozciągliwość dochodowa popytu 145 4.4.1. Wyznaczanie wartości wskaźnika elastyczności dochodowej popytu 145 4.4.2. Typy produktów o różnorodnej elastyczności dochodowej popytu 146 4.4.3. Wartości empiryczne i zastosowanie rozciągliwości dochodowej popytu 149 4.5. Rozciągliwość popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 151 4.5.1. Znaczenie cen i dochodu jako czynników sprężystości popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 151 4.5.2. Rozciągliwość dochodowa popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 152 4.5.3. Prosta sprężystość cenowa popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 156 4.5.4. Mieszana elastyczność cenowa popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 158 4.6. Rozciągliwość cenowa podaży 159 4.6.1. Wyznaczanie wartości i interpretacja wskaźnika sprężystości cenowej podaży 159 4.6.2. Czynniki i wykorzystanie elastyczności cenowej podaży 160 4.7. Rozciągliwość podaży usług turystycznych i rekreacyjnych 162 Dodatek: Jakie wartości empiryczne przyjmują wskaźniki elastyczności popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne? 163 A. Wartości empiryczne rozciągliwości dochodowej popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 163 B. Wartości empiryczne prostej rozciągliwości cenowej popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 165 Podsumowanie 169 Pytania sprawdzające 170 Część III. KONSUMENT I PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU 173 Rozdział V. Małgorzata Kryczka 175 KONSUMENT I JEGO ZACHOWANIA RYNKOWE - O przesłankach konsumenckich decyzji wyboru dóbr i usług na rynku turystycznym i rekreacyjnym 175 5.1. Konsument i jego rola w procesach gospodarczych 178 5.2. Maksymalizacja użyteczności dóbr i usług jako cel wyborów rynkowych konsumenta 179 5.3. Ograniczenie budżetowe konsumenta – konstrukcja i interpretacja zmian 181 5.3.1. Istota ograniczenia budżetowego konsumenta 181 5.3.2. Linia budżetowa 183 5.3.3. Wpływ zmian dochodu nominalnego i cen dóbr na położenie linii budżetowej 184 5.4. Opis preferencji konsumenta przez krzywe obojętności 187 5.5. Stan równowagi konsumenta i jego zmiany 192 5.5.1. Stan równowagi konsumenta 192 5.5.2. Zmiany stanu równowagi konsumenta 194 5.6. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmian cen dóbr i usług 196 5.7. Preferencje konsumentów usług turystycznych i rekreacyjnych oraz ich uwarunkowania 197 5.8. Ekonomiczne i pozaekonomiczne uwarunkowania konsumpcji usług turystycznych i rekreacyjnych 201 Dodatek: Czy preferencje nabywców produktów turystycznych i rekreacyjnych się zmieniają? 206 Podsumowanie 208 Pytania sprawdzające 210 Rozdział VI. Bartosz Szczechowicz 211 PRZEDSIĘBIORSTWO – CELE I FORMY ORGANIZACYJNE - O przedsiębiorstwach zaspokajających zapotrzebowania turystyczne i rekreacyjne oraz ich formach organizacyjnych 211 6.1. Przedsiębiorca i właściciel kapitału oraz ich role w gospodarce 214 6.2. Przedsiębiorstwo i jego formy instytucjonalne 215 6.2.1. Istota przedsiębiorstwa 215 6.2.2. Klasyfikacja przedsiębiorstw według własności 216 6.2.3. Klasyfikacja przedsiębiorstw według formy prawnej 217 6.2.4. Klasyfikacja przedsiębiorstw według wielkości 220 6.2.5. Klasyfikacja przedsiębiorstw według przedmiotu działalności 221 6.3. Formy instytucjonalne przedsiębiorstw turystycznych i rekreacyjnych 223 6.3.1. Specyfika przedsiębiorstw turystycznych i rekreacyjnych 223 6.3.2. Klasyfikacja przedsiębiorstw turystycznych według własności, formy prawnej i wielkości 223 6.3.3. Klasyfikacja przedsiębiorstw turystycznych według przedmiotu działalności 226 6.3.4. Klasyfikacja przedsiębiorstw rekreacyjnych według własności, formy prawnej i wielkości 231 6.3.5. Klasyfikacja przedsiębiorstw rekreacyjnych według przedmiotu działalności 234 6.4. Maksymalizacja zysku jako cel działania przedsiębiorstwa 237 6.5. Dwa spojrzenia na kategorię zysku: zysk księgowy i zysk ekonomiczny 239 Dodatek: Jaki jest poziom zysków przedsiębiorstw działających w sektorze usług turystycznych i rekreacyjnych (w świetle sprawozdań spółek giełdowych)? 241 Podsumowanie 244 Pytania sprawdzające 245 Rozdział VII. Bartosz Szczechowicz 247 PRODUKCJA, KOSZTY I ZYSK PRZEDSIĘBIORSTWA - O działalności gospodarczej jako źródle przychodów, kosztów i zysku przedsiębiorstw turystycznych i rekreacyjnych 247 7.1. Produkcja dóbr materialnych i usług jako przedmiot działalności gospodarczej 250 7.2. Funkcja produkcji i całkowity koszt produkcji 252 7.2.1. Funkcja produkcji 252 7.2.2. Całkowity koszt produkcji 255 7.3. Miary kosztów i ich wykorzystanie 257 7.3.1. Koszty stałe i koszty zmienne 257 7.3.2. Przeciętny koszt całkowity i koszt krańcowy 260 7.4. Koszty w niedługim i długim okresie – efekty skali produkcji 263 7.4.1. Okres krótki versus okres długi 263 7.4.2. Korzyści i niekorzyści skali produkcji 266 7.5. Struktura kosztów w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych 267 7.6. Przychód krańcowy i decyzje maksymalizujące zysk 270 7.6.1. Zysk względem wielkości produkcji 270 7.6.2. Wyznaczanie wielkości produkcji maksymalizującej zysk 272 7.7. Maksymalizacja zysku w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych 276 Dodatek: Jaki jest poziom i jaka jest struktura przychodów i kosztów w przedsiębiorstwach świadczących usługi turystyczne i rekreacyjne (w świetle sprawozdań spółek giełdowych)? 278 Podsumowanie 281 Pytania sprawdzające 282 Część IV. RYNKI towarÓW I CZYNNIKÓw wytwarzaniu. RYNEK PIENIĄDZA 283 Rozdział VIII. Bartosz Szczechowicz 285 FORMY RYNKU I ICH CHARAKTERYSTYKA - O konkurowaniu i warunkach realizacji zysku przez sprzedających dobra i usługi na rynku turystycznym i rekreacyjnym 285 8.1. Ogólna charakterystyka modeli struktur rynku 287 8.2. Model konkurencji rewelacyjnej 289 8.2.1. Charakterystyka modelu 289 8.2.2. Kształtowanie się przychodów przedsiębiorstwa 291 8.2.3. Maksymalizacja zysku przedsiębiorstwa 292 8.2.4. Przedsiębiorstwo w krótkim i długim okresie 295 8.3. Model monopolu 296 8.3.1. Charakterystyka modelu 296 8.3.2. Kształtowanie się przychodów przedsiębiorstwa 298 8.3.3. Maksymalizacja zysku przedsiębiorstwa 300 8.3.4. Dyskryminacja cenowa 301 8.3.5. Społeczne skutki istnienia monopoli i polityka antymonopolowa państw 303 8.4. Model konkurencji monopolistycznej 304 8.4.1. Charakterystyka modelu 304 8.4.2. Kształtowanie się przychodów i maksymalizacja zysku przedsiębiorstwa 306 8.4.3. Przedsiębiorstwo, a także gałąź w niedługim i długim okresie 306 8.4.4. Różnicowanie produktów i działania promocyjne przedsiębiorstw 308 8.5. Model oligopolu 308 8.5.1. Charakterystyka modelu 308 8.5.2. Skłonność i przeciwwskazania do zmowy 309 8.5.3. Zachowania przedsiębiorstw w warunkach oligopolu 310 8.5.4. Pozostałe właściwości oligopolu 311 8.6. Czynniki warunkujące strukturę rynku usług turystycznych i rekreacyjnych 312 Dodatek: Jakie są podmiotowe struktury subrynków turystycznych i rekreacyjnych? 314 A. Rynek przewozów pasażerskich 314 B. Rynek przewozów pasażerskich kolejowych 316 C. Rynek przewozów pasażerskich lotniczych 318 D. Rynek usług hotelarskich 320 E. Rynek usług organizacji imprez turystycznych 323 Podsumowanie 324 Pytania sprawdzające 326 Rozdział IX. Małgorzata Kryczka 327 RYNKI CZYNNIKÓw produkcji - O roli i udziale czynników produkcji w produkcji produktów turystycznych i rekreacyjnych 327 9.1. Praca, kapitał, ziemia i technika jako przedmiot zamiany 330 9.2. Rynek pracy 332 9.2.1. Popyt na pracę 332 9.2.2. Podaż pracy 336 9.2.3. Równowaga rynku pracy 339 9.3. Rynek kapitału 341 9.4. Rynek ziemi 343 9.5. Znaczenie pracy, kapitału i ziemi w procesie świadczenia usług turystycznych i rekreacyjnych 345 9.6. Rynek technologii 350 9.7. Znaczenie technice w rozwoju turystyki i rekreacji 353 Dodatek: Jaki jest poziom płacy na krajowym rynku turystycznym? 357 Podsumowanie 360 Pytania sprawdzające 362 Rozdział X. Renata Seweryn 363 RYNEK PIENIĄDZA - O roli pieniądza w kształtowaniu podaży i popytu na usługi turystyczne i rekreacyjne 363 10.1. Pieniądz i jego funkcje 365 10.1.1. Istota i właściwości pieniądza 365 10.1.2. Funkcje pieniądza 367 10.2. Etapy ewolucji (formy) pieniądza 369 10.2.1. Pieniądz w obrocie gotówkowym 369 10.2.2. Pieniądz w obrocie bezgotówkowym 371 10.3. Składowe i rozmiary podaży pieniądza 373 10.3.1. Podaż pieniądza i jej podstawowe składowe 373 10.3.2. Agregaty pieniężne 375 10.4. Kreacja pieniądza i jej kontrola 377 10.4.1. Kreacja pieniądza przez bank centralny i banki komercyjne 377 10.4.2. Czynniki wpływające na wielkość podaży pieniądza 381 10.5. Popyt na pieniądz – motywy i determinanty 383 10.6. Rola stopy procentowej w równoważeniu rynku pieniądza 387 10.6.1. Stopa procentowa 387 10.6.2. Procesy dostosowawcze na rynku pieniądza 388 10.6.3. Stopa procentowa jako instrument polityki pieniężnej 391 10.7. Rola banków i instytucji finansowych w korzystaniu z usług turystycznych 393 Dodatek: Czy wysokość stopy procentowej może wpływać na rynek usług turystycznych? 398 Podsumowanie 401 Pytania sprawdzające 403 Część V. BRANŻOWY I REGIONALNY wymiar GOSPODAROWANIA 405 Rozdział XI. Katarzyna Czernek 407 PROCESY GOSPODARCZE NA POZIOMIE BRANŻY I REGIONU - O branżowym i regionalnym wymiarze turystyki i rekreacji jako działalności gospodarczej 407 11.1. Mezoekonomia i przedmiot jej analiz 410 11.2. Branża turystyczna i rekreacyjna – delimitacja i właściwości 411 11.2.1. Istota i rozmiary delimitacji branż 411 11.2.2. Delimitacja branży turystycznej i rekreacyjnej 413 11.2.3. Cechy branży turystycznej i rekreacyjnej 414 11.3. Region turystyczny i jego delimitacja 415 11.4. Procesy konkurencyjne i kooperacyjne w branży i w regionie 419 11.4.1. Konkurencja 419 11.4.2. Kooperacja 420 11.4.3. Koopetycja 422 11.5. Uwarunkowania kooperacji i konkurencji w branży i regionie 422 11.5.1. Uwarunkowania konkurencji 422 11.5.2. Uwarunkowania kooperacji 425 11.5.3. Egzo- i endogeniczne uwarunkowania kooperacji w świetle badań empirycznych 432 11.6. Formy współpracy w branży i regionie 434 Dodatek: Jak współpracują ze sobą podmioty w regionie turystycznym? 443 Podsumowanie 444 Pytania sprawdzające 446 Część VI. ROLA PAŃSTWA W PROCESIE GOSPODAROWANIA – ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA I ICH efektywnOŚĆ 449 Rozdział XII. Małgorzata Kryczka 451 GOSPODARKA JAKO CAŁOŚC ZORGANIZOWANA - O miejscu turystyki i rekreacji w gospodarce 451 12.1. Gospodarka i jej główne składowe 454 12.1.1. Istota gospodarki 454 12.1.2. Sfera realna gospodarki 455 12.1.3. Sfera regulacji gospodarki 456 12.2. Typy gospodarek ze względu na własność zasobów i mechanizmy regulacyjne 457 12.2.1. Kryteria różnicujące gospodarki 457 12.2.2. Gospodarka rynkowa 458 12.2.3. Gospodarka planowa 459 12.2.4. Gospodarka mieszana 460 12.3. Ruch okrężny jako obraz funkcjonowania gospodarki (model gospodarki prostej) 461 12.4. Sektor turystyki i rekreacji jako element gospodarki 464 12.4.1. Turystyka i rekreacja jako sektor gospodarki 464 12.4.2. Sektor turystyki i rekreacji w Polskiej Klasyfikacji Działalności 465 12.4.3. Gospodarka turystyczna i rekreacyjna 469 12.5. Rola oszczędności i inwestycji w odtwarzaniu procesów gospodarczych 470 12.6. Inwestycje przedsiębiorstw turystycznych i rekreacyjnych, a także źródła ich finansowania 473 12.6.1. Wielkość, struktura i dynamika inwestycji turystycznych i rekreacyjnych 473 12.6.2. Warianty inwestycji turystycznych i rekreacyjnych 475 12.6.3. Źródła finansowania inwestycji turystycznych i rekreacyjnych 476 12.7. Ruch okrężny z udziałem instytucji państwa (model gospodarki zamkniętej) 476 12.8. Ruch okrężny z udziałem podmiotów zagranicznych (model gospodarki otwartej) 478 Dodatek: Jakie znaczenie w Polskiej Klasyfikacji Działalności ma opis sektora turystyki i rekreacji? 479 Podsumowanie 483 Pytania sprawdzające 485 Rozdział XIII. Łukasz Nawrot, Piotr Zmyślony 487 ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE - O wpływie decyzji państwa na funkcjonowanie i rozwój sektora turystyki i rekreacji 487 13.1. Pojęcie państwa 490 13.2. Funkcje państwa i ich wpływ na gospodarkę 491 13.2.1. Rola państwa w kształtowaniu sfery realnej i regulacyjnej gospodarki 491 13.2.2. Funkcja tworzenia porządku prawnego i instytucjonalnego 492 13.2.3. Funkcja alokacyjna 493 13.2.4. Funkcja stabilizacyjna 494 13.2.5. Funkcja redystrybucyjna 494 13.2.6. Negatywne oddziaływanie państwa 495 13.3. Zawodność rynku 496 13.3.1. Obszary zawodności rynku 496 13.3.2. Zawodność konkurencji 496 13.3.3. Niekompletność i brak rynków niektórych produktów 497 13.4. Asymetria danych 498 13.5. Dobra publiczne i ich dystrybucja 501 13.6. Efekty zewnętrzne w działalności gospodarczej i ich skutki ekonomiczne 503 13.7. Rola państwa w ochronie zasobów środowiska przyrodniczego i dóbr kultury 506 13.8. Znaczenie inwestycji infrastrukturalnych państwa dla rozwoju turystyki i rekreacji 508 Dodatek: Czy promocja turystyczna wywołuje efekty zewnętrzne? 512 Podsumowanie 514 Pytania sprawdzające 516 Rozdział XIV. Renata Seweryn 517 DOCHODY I WYDATKI PAŃSTWA - O dochodach i wydatkach państwa związanych z rozwojem turystyki i rekreacji 517 14.1. Źródła i warianty dochodów państwa 520 14.1.1. Istota i źródła dochodów państwa 520 14.1.2. Warianty dochodów budżetowych 521 14.2. Podatki jako podstawowe źródło dochodów państwa 527 14.2.1. Podatek i jego elementy 527 14.2.2. Warianty podatków 530 14.2.3. Stopa podatkowa a wpływy z podatków 532 14.3. Polskie rozwiązania podatkowe stosowane wobec świadczących usługi turystyczne i rekreacyjne 535 14.3.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych 535 14.3.2. Podatek dochodowy od osób prawnych 537 14.3.3. Podatek od towarów i usług 537 14.3.4. Podatek od nieruchomości 541 14.3.5. Opłata miejscowa 542 14.4. Istota i klasyfikacje wydatków publicznych 542 14.4.1. Pojęcie wydatków publicznych 542 14.4.2. Podział wydatków publicznych 544 14.4.3. Wzrost wydatków publicznych a opór wobec podatków 546 14.5. Wydatki państwa związane z turystyką i rekreacją 547 14.6. Budżet państwa 550 14.6.1. Istota budżetu państwa 550 14.6.2. Saldo budżetu państwa 552 14.6.3. Funkcje i zasady budżetowe 554 14.7. Deficyt budżetowy i źródła jego finansowania 556 14.7.1. Przyczyny i skutki istnienia deficytu budżetowego 556 14.7.2. Źródła finansowania deficytu budżetowego 558 14.8. Instrumenty zaciągania długu publicznego i sposoby zarządzania nim 560 Dodatek: Jaką rolę w finansowaniu turystyki i rekreacji pełnią fundusze celowe? 565 Podsumowanie 570 Pytania sprawdzające 572 Rozdział XV. Małgorzata Kryczka 573 DOCHÓD NARODOWY I JEGO POMIAR - O źródłach dochodów i wydatkach społeczeństwa na turystykę i rekreację 573 15.1. Artykuł krajowy brutto jako miara produkcji produkowanej w gospodarce krajowej 576 15.1.1. Istota artykułu krajowego brutto 576 15.1.2. Metody szacowania PKB 578 15.1.3. Funkcje PKB 580 15.2. Wielkość i struktura wydatków konsumpcyjnych na dobra i usługi turystyczne i rekreacyjne 581 15.3. Artykuł narodowy brutto jako miara wielkości dochodów obywateli danego kraju 584 15.4. Dochód narodowy jako wielkość dochodu wyprodukowanego i podzielonego 585 15.5. Udział turystyki i rekreacji w produkcji i podziale dochodu narodowego 587 15.6. PKB per capita jako miara dobrobytu 592 15.7. Alternatywne miary dobrobytu (w kontekście wartości czasu wolnego i wartości środowiska) 595 15.8. Zmiana realnego PKB jako miara wzrostu gospodarczego 599 Dodatek: Czy PKB można szacować dla regionów? 600 Podsumowanie 603 Pytania sprawdzające 604 Część VII. ZMIANY OGÓLNEGO POZIOMU CEN I ZATRUDNIENIA W GOSPODARCE 607 Rozdział XVI. Robert Wojciech Włodarczyk, Witold Zych 609 INFLACJA I JEJ ZNACZENIE GOSPODARCZE - O wpływie zmian poziomu cen w gospodarce na sytuację uczestników rynku turystycznego i rekreacyjnego 609 16.1. Poziom cen w gospodarce 612 16.2. Wskaźniki cen 614 16.2.1. Podstawowe wskaźniki cen 614 16.2.2. Stopa inflacji bazowej i jej miary 616 16.2.3. Wskaźniki zmiany cen w wybranych sektorach gospodarki 616 16.2.4. Parytet siły nabywczej 618 16.3. Zmiany poziomu cen usług turystycznych i rekreacyjnych 618 16.4. Inflacja i jej przyczyny 622 16.4.1. Istota i rodzaje inflacji 622 16.4.2. Przyczyny inflacji 623 16.5. Koszty inflacji 625 16.5.1. Charakter inflacji a jej negatywne skutki 625 16.5.2. Negatywne skutki inflacji niezrównoważonej i nieantycypowanej 627 16.6. Korzyści z inflacji 630 16.7. Możliwości przeciwdziałania inflacji 631 16.8. Czynniki formujące poziom cen usług turystycznych i rekreacyjnych 633 16.8.1. Czynniki mikroekonomiczne 633 16.8.2. Czynniki makroekonomiczne 634 16.9. Zmiany cen a poziom kosztów utrzymania – podsumowanie 636 Dodatek: Jaka jest struktura koszyka inflacyjnego w Polsce? 637 Podsumowanie 639 Pytania sprawdzające 641 Rozdział XVII. Robert Wojciech Włodarczyk, Witold Zych 643 POZIOM ZATRUDNIENIA W GOSPODARCE I CZYNNIKI JEGO ZMIAN - O sytuacji sektora usług turystycznych i rekreacyjnych w warunkach zmian na rynku pracy 643 17.1. Zasób pracy i współczynnik aktywności zawodowej 646 17.1.1. Rynek pracy a zasób siły roboczej 646 17.1.2. Pomiar aktywności zawodowej, zatrudnienia, bezrobocia 647 17.1.3. Źródła informacji o rynku pracy i bezrobociu 648 17.2. Poziom i struktura zatrudnienia w sektorze usług turystycznych i rekreacyjnych 649 17.3. Istota i rodzaje bezrobocia 652 17.3.1. Istota i pomiar bezrobocia 652 17.3.2. Rodzaje bezrobocia 652 17.4. Przyczyny bezrobocia w świetle funkcjonowania rynku pracy 653 17.4.1. Bezrobocie w warunkach równowagi i nierównowagi rynku pracy 653 17.4.2. Pozostałe przyczyny bezrobocia 656 17.5. Korzyści i koszty bezrobocia 658 17.6. Administracyjne metody wpływu na poziom bezrobocia 660 17.7. Związki zawodowe wobec zmian na rynku pracy 662 17.8. Konsekwencje regulacji zawodów dla funkcjonowania rynku usług turystycznych i rekreacyjnych 663 Dodatek: Jaki jest wpływ rynku pracy na stan zatrudnienia w sektorze usług turystycznych i rekreacyjnych? 666 Podsumowanie 667 Pytania sprawdzające 668 Część VIII. INSTYTUCJE FINANSOWE W GOSPODARCE 669 Rozdział XVIII. Andrzej Hadzik, Bartosz Szczechowicz, Witold Zych, Danuta Żylak 671 ROLA SYSTEMU FINANSOWEGO W UZGADNIANIU OSZCZĘDNOŚCI I INWESTYCJI - O instytucjach finansowych i ich wpływie na funkcjonowanie sektora usług turystycznych i rekreacyjnych 671 18.1. System finansowy i jego instytucje 674 18.1.1. Istota i funkcje systemu finansowego 674 18.1.2. Rynki finansowe 674 18.1.3. Instytucje pośrednictwa finansowego 676 18.1.4. Instytucje nadzoru finansowego 676 18.1.5. System finansów publicznych 677 18.1.6. Rynek ubezpieczeń 678 18.2. Rynki finansowe 678 18.2.1. Rynek obligacji 678 18.2.2. Rynek akcji 679 18.3. Ubezpieczenia i instytucje ubezpieczeniowe, a także ich rola w podejmowaniu decyzji gospodarczych 680 18.3.1. Ryzyko jako przedmiot ubezpieczenia 680 18.3.2. Ubezpieczenia: klasyfikacja, funkcje, zasady 681 18.3.3. Podstawowe instytucje rynku ubezpieczeń 682 18.3.4. Rola ubezpieczeń w podejmowaniu decyzji gospodarczych 683 18.4. Ubezpieczenia od ryzyka uczestników rynku usług turystycznych i rekreacyjnych 685 18.4.1. Ryzyko na rynku turystycznym i rekreacyjnym 685 18.4.2. Ochrona ubezpieczeniowa organizatorów turystyki i pośredników turystycznych 686 18.4.3. Ubezpieczenia turystyczne i rekreacyjne 688 18.5. Instytucje pośrednictwa finansowego 690 18.5.1. Banki komercyjne 690 18.5.2. Fundusze inwestycyjne 692 18.5.3. Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego 692 18.6. Rodzaje kredytów 693 18.6.1. Kredyty dla podmiotów gospodarczych 693 18.6.2. Kredyty dla osób fizycznych 694 18.7. Funkcjonowanie rynku funduszy pożyczkowych 694 Dodatek: Jakie są źródła finansowania podróży turystycznych? 696 Podsumowanie 698 Pytania sprawdzające 699 Część IX. GOSPODARKA W DŁUGIM I krótkiM OKRESIE 701 Rozdział XIX. Jadwiga Berbeka 703 PRODUKCJA I długofalowY WZROST GOSPODARCZY - O poziomie życia gospodarstw domowych oraz ekonomicznych czynnikach sprzyjających uczestnictwu społeczeństwa w turystyce i rekreacji 703 19.1. Długofalowy wzrost gospodarczy 706 19.2. Produkcyjność i jej wpływ na poziom życia społeczeństwa 708 19.3. Czynniki decydujące o produkcyjności 711 19.3.1. Zasoby naturalne 711 19.3.2. Kapitał rzeczowy 712 19.3.3. Kapitał ludzki 712 19.3.4. Wiedza technologiczna 714 19.4. Warunki i czynniki wzrostu gospodarki turystycznej i rekreacyjnej 715 19.5. Koszty wzrostu gospodarczego 723 19.6. Instrumenty polityki gospodarczej państwa w zakresie wspierania wzrostu gospodarczego 725 Dodatek: Jak wdrażanie idei jednostajnego wzrostu gospodarczego wpływa na rozwój destynacji turystycznych? 728 Podsumowanie 732 Pytania sprawdzające 733 Rozdział XX. Bartosz Szczechowicz 735 FUNKCJONOWANIE GOSPODARKI W niedługiM OKRESIE - O zmienności koniunktury gospodarczej i jej wpływie na zaspokajanie potrzeb turystycznych i rekreacyjnych społeczeństwa 735 20.1. Krótkookresowe wahania aktywności gospodarczej 738 20.2. Istota modelu zagregowanego popytu i zagregowanej podaży 740 20.3. Popyt zagregowany (AD) 741 20.4. Podaż zagregowana (AS) 744 20.4.1. Podaż zagregowana w niedługim i długim okresie 745 20.4.2. Czynniki zmian długo- i krótkookresowej podaży zagregowanej 747 20.5. Równowaga krótko- i długookresowa 749 20.6. Wahania aktywności gospodarczej pod wpływem zmian AD i AS 751 20.6.1. Pozytywne i negatywne szoki popytowe i podażowe 751 20.6.2. Wahania aktywności gospodarczej na skutek negatywnego szoku popytowego 752 20.6.3. Wahania aktywności gospodarczej na skutek negatywnego szoku podażowego 753 20.7. Koniunktura gospodarcza a uczestnictwo gospodarstw domowych w turystyce i rekreacji 754 20.7.1. Identyfikacja wahań gospodarczych w skali gospodarki krajowej 754 20.7.2. Uczestnictwo w turystyce i rekreacji w obliczu recesji w gospodarce krajowej 757 20.8. Efekty mnożnikowe 760 20.9. Instrumenty polityki gospodarczej państwa w zakresie stabilizowania gospodarki 764 Dodatek: Czy w gospodarce turystycznej występują efekty mnożnikowe? 766 Podsumowanie 770 Pytania sprawdzające 771 Część X. GOSPODARKA OTWARTA – PODSTAWOWE POJĘCIA I ZALEŻNOŚCI 773 Rozdział XXI. Karolina Nessel 775 GOSPODARKA OTWARTA I KORZYŚCI Z zamianY Z ZAGRANICĄ - O rozwoju turystyki i rekreacji w warunkach rosnącej otwartości gospodarki krajowej 775 21.1. Międzynarodowe przepływy dóbr, usług i kapitału 778 21.2. Efekty uczestnictwa społeczeństw w międzynarodowym rynku turystycznym i rekreacyjnym 785 21.3. Przyczyny handlu zagranicznego 788 21.4. Korzyści z handlu zagranicznego 789 21.5. Wpływ eksportu netto na stan gospodarki krajowej 791 21.6. Udział usług w obrotach handlu międzynarodowego 793 21.7. Znaczenie eksportu i importu usług turystycznych i rekreacyjnych dla międzynarodowej zamiany handlowej i gospodarki krajowej 795 21.8. Polityka handlowa 798 21.8.1. Ograniczanie importu 799 21.8.2. Wspieranie eksportu 801 21.8.3. Rola Światowej Organizacji Handlu 802 Dodatek: Jakie jest znaczenie gospodarcze bilansu turystycznego? 803 Podsumowanie 806 Pytania sprawdzające 808 Rozdział XXII. Karolina Nessel 809 WPŁYW WARUNKÓW I CZYNNIKÓW zamianY Z ZAGRANICĄ NA GOSPODARKĘ KRAJOWĄ - O turystyce i rekreacji w aspekcie kształtowania się cen w transakcjach międzynarodowych 809 22.1. Rynek walutowy – struktura i mechanizm równowagi 812 22.2. Systemy kursu walutowego 815 22.2.1. Rozwój systemów kursu walutowego 815 22.2.2. Współczesne systemy kursu walutowego 816 22.2.3. Atuty i wady niesprężystych oraz płynnych kursów walutowych 820 22.3. Rola kursu walutowego w kształtowaniu się warunków wymiany na rynku usług turystycznych 822 22.3.1. Wpływ kursu walutowego na międzynarodową działalność gospodarczą 823 22.3.2. Wpływ kursu walutowego na konkurencyjność cenową usług turystycznych 825 22.4. Bilans płatniczy państwa i jego komponenty 827 22.5. Równowaga bilansu płatniczego 832 22.5.1. Przywracanie równowagi bilansu płatniczego w systemie kursu sztywnego 833 22.5.2. Przywracanie równowagi bilansu płatniczego w systemie kursu płynnego 834 22.6. Wpływ zamiany usług turystycznych na bilans płatniczy państwa 836 Dodatek: Jaki jest wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na rozwój krajowej gospodarki turystycznej i rekreacyjnej? 839 Podsumowanie 843 Pytania sprawdzające 845 Część XI. W STRONĘ GOSPODARKI GLOBALNEJ 847 Rozdział XXIII. Wiesław Alejziak 849 EUROPEJSKA UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA A RYNEK GLOBALNY - O funkcjonowaniu i rozwoju sektora turystyki i rekreacji w warunkach globalizacji gospodarki 849 23.1. Płaszczyzny i formy integracji międzynarodowej 852 23.1.1. Ekonomiczny i polityczny rozmiar integracji międzynarodowej 852 23.1.2. Integracja gospodarcza i jej formy 853 23.1.3. Teorie integracji gospodarczej w kontekście współpracy międzynarodowej w sferze turystyki i rekreacji 855 23.2. Integracja europejska, a także zasady funkcjonowania Unii Europejskiej 857 23.2.1. Geneza i rozwój integracji europejskiej 857 23.2.2. Powstanie i rozwój Unii Europejskiej 859 23.2.3. Najważniejsze instytucje Unii Europejskiej 861 23.3. Polityka gospodarcza Unii Europejskiej 862 23.3.1. Założenia polityki gospodarczej oraz budżet Unii Europejskiej 862 23.3.2. Koordynacja polityki gospodarczej Unii Europejskiej 865 23.3.3. Unia gospodarcza i walutowa jako rezultat integracji europejskiej – próba oceny z perspektywy jej znaczenia dla rozwoju turystyki 867 23.4. Polityka Unii Europejskiej w sferze turystyki i rekreacji 869 23.4.1. Turystyka i rekreacja jako przedmiot zainteresowania UE 869 23.4.2. Ekonomiczny rozmiar turystyki i rekreacji w Unii Europejskiej 870 23.4.3. Podstawowe cele i podmioty realizujące politykę turystyczną w Unii Europejskiej 872 23.5. Gospodarka globalna i perspektywy jej rozwoju 876 23.5.1. Globalizacja jako megatrend gospodarczy 876 23.5.2. Gospodarka globalna i jej dominujące pola wzrostu 879 23.5.3. Globalizacja gospodarki a inne megatrendy rozwojowe 881 23.6. Podmioty gospodarki globalnej, a także liderzy światowego rynku usług turystycznych i rekreacyjnych 882 23.6.1. Korporacje transnarodowe i ich znaczenie w gospodarce globalnej 882 23.6.2. Korporacje transnarodowe na rynku turystycznym i rekreacyjnym 884 23.7. Rola i znaczenie organizacji międzynarodowych w rozwoju turystyki i rekreacji 889 Dodatek: Jakie jest znaczenie współpracy transgranicznej i euroregionów dla rozwoju turystyki? 893 Podsumowanie 898 Pytania sprawdzające 900 SPIS RYSUNKÓW 903 SPIS TABEL 909 BIBLIOGRAFIA 915 INDEKS RZECZOWY 945