Przepraszam, ma pan może długopis? prośba we współczesnej polszczyźnie. cz. 2 jak proszą osoby star(sz)e i młod(sz)e (Uniwersytet Jana Kochanowskiego)

Książka stanowi uzupełnienie wydanej w 2019 roku publikacji Przepraszam, ma pan może długopis? Prośba we współczesnej polszczyźnie. Cz. 1 Prośba jako makroakt mowy. Obie części książki dotyczą prośby, która postrzegana jest w nich jako gatunek mowy realizowany w praktyce komunikacyjnej współczesnych Polaków w postaci – mniej albo bardziej rozbudowanych – makroaktów mowy.

Monografia z 2019 r. Zawiera szczegółową charakterystykę (semantyczną, formalnojęzykową i pragmatyczną) mikroaktów mowy użytkowanych w obrębie makroaktów próśb, między innymi uzasadnień prośby, przeproszeń, aktów skupiających uwagę na komunikacie czy pytań o możliwość spełnienia prośby.

Głównym celem drugiej części monografii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wiek nadawcy wpływa na sposób formułowania prośby (na zarys makroaktu prośby). Szczegółowe cele badawcze wskazane poprzez autorkę to głównie ustalenie, czy makroakty próśb produkowane poprzez seniorów, czyli osoby, które wkroczyły w okres „późnej dorosłości", różnią się od makroaktów próśb użytkowanych poprzez młodzież (adolescentów), na czym polegają ewentualne różnice, czy makroakty tworzone przez te dwa – w pewnym sensie – „skrajne" pokolenia mają oryginalne cechy, jakie czynniki mogą decydować o wykształceniu się tych oryginalnych cechy.

Aby zrealizować wyznaczone cele, autorka przeprowadza analizę porównawczą makroaktów próśb sformułowanych poprzez wymienione pokolenia. Prośby te zestawia ponadto z ogólnym modelem makroaktu prośby (opisanym w 1 części monografii) oraz z makroaktami ilustrującymi mowę pokolenia średniego (osób w średnim wieku), którego język traktuje się jako normę, język charakterystyczny.

Według autorki „wiek" to złożona kategoria biologiczno-społeczno-kulturowa. To sprawia, że opis wniosków płynących z przeprowadzonych analiz językowych autorka poprzedza refleksjami na temat usytuowania seniorów i adolescentów w hierarchii społecznej, obrazu społecznego, kulturowego i językowego obu pokoleń, postaw społecznych wobec tych grup wiekowych oraz relacji międzygeneracyjnych.

Rozdziały poświęcone prośbom ilustrującym mowę pokolenia seniorów i pokolenia młodzieży zawierają również krótką charakterystykę tych dwóch etapów ontogenezy (rozmiar biologiczny, poznawczy, psychospołeczny) i informacje na temat cech mowy osób starszych i adolescentów.

Publikacja zainteresuje osoby zajmujące się pragmatycznymi aspektami komunikacji, grzecznością językową, stylistyką, biolektami, w tym gerontolektem i młodomową. Skierowana jest pomiędzy innymi do językoznawców, logopedów, nauczycieli polonistów, a także studentów kierunków humanistycznych i społecznych czy opiekunów osób starszych.

Przedstawione w niej wnioski mogą być wykorzystane także w kształceniu interdyscyplinarnym i w badaniach międzykulturowych.