Studia nad językiem józefa weyssenhoffa, cz. 1. język młodzieńczej korespondencji do konstantego marii górskiego, AZ#D31A8955EB/DL-ebwm/pdf (Uniwersytet Jana Kochanowskiego)

Spuścizna epistolarna Józefa Weyssenhoffa nie należy do wyjątkowo szerokich,spośród zachowanych tego typu tekstów największy zbiór stanowi młodzieńcza korespondencja prowadzona z Konstantym Marią Górskim, obejmująca 55 listów z lat 1874-1885.

Młodzieńcze teksty przyszłego autora Sobola i panny stanowią cenne źródło danych na temat dopiero kształtującego się w oparciu o zasady poprawnościowe drugiej połowy XIX w. Osobniczego języka autora.

Analiza tego wczesnego materiału epistolarnego pozwala scharakteryzować rozwijający się język przyszłego pisarza, ocenić stopień opanowania reguł normatywnych polszczyzny ogólnej i zweryfikować, czy jest on wolny od naleciałości kresowych.

Przedmiotem opisu w niniejszej publikacji są więc na ogół standardowe właściwości języka młodzieńczych listów przyszłego autora poczytnych powieści o Litwie Kowieńskiej na tle języka II połowy XIX wieku.

Omówione zostały najistotniej niebanalne zjawiska, budzące zaciekawienie z punktu widzenia współczesnego użytkownika polszczyzny, ale mieszczące się w normie ówczesnego języka ogólnego. Ponieważ jakąś część swojej młodości spędził Weyssenhoff na Kowieńszczyźnie, gdzie kultura polska i polski język posiadały pewne zabarwienie regionalne, analizowane listy umożliwiają zaobserwowanie, czy ich autor przejawiał już w wieku chłopięcym pewną językową intuicję i w jaki sposób się ona ewentualnie ujawniała.

W stosunku do niektórych zjawisk pojawić się może problem z klasyfikacją (oceniane są jako kresowe we współczesnej polszczyźnie używanej na dawnych ziemiach północnokresowych, ale na przełomie XIX i XX w.

obecne były jeszcze w języku ogólnym). Stąd osobno omówiono atrybuty mieszczące się w zwyczaju językowym XIX-wiecznej polszczyzny ogólnej, wykazujące już jednak wówczas tendencje do zaniku, posiadające natomiast szerszą dokumentację na Kresach północo-wschodnich.