Ludzie stamtąd (Marginesy)

Ludzie stamtąd to wydany w 1926 roku zbiór opowiadań autorstwa jednej z najwybitniejszych polskich powieściopisarek. Maria Dąbrowska demonstruje w nim realistyczny obraz życia i emocji społeczności wiejskiej przed I wojną światową. Dziś te teksty okazują się zaskakująco aktualne. Żona, która nie może się pogodzić ze śmiercią ukochanego, kobieta borykająca się z alkoholizmem męża i syna, niechciana ciąża – problemy, z którymi mierzą się bohaterowie tych opowiadań nie różnią się dużo od współczesnych bolączek. Akcja wszystkich opowiadań rozgrywa się w posiadajątku Rusocin, a bohaterami są najczęściej robotnicy i służba. Opisując ich losy, autorka bazowała na swoich wspomnieniach z dzieciństwa, jednocześnie jeśli chodzi o postaci, jak i o język, którym one mówią. Ludzie stamtąd korespondują ze światem wydanych kilka lat później Nocy i dni – arcydzieła Marii Dąbrowskiej. Proces opowiadań spotkał z się szczególnie ciepłym przyjęciem krytyki i do dziś – choć nieco zapomniany – jest uwielbiany przez sympatyków pisarki.

Empatia narratorki posłuży za przewodniczkę tego świata, który na mapie fizycznej zająłby niewiele znaczący skrawek Ziemi. Na mapie niedużo, lecz w życiu osób mieszkających wśród tamtych ogrodów, pól i zagród niemal wszystko. Cały świat przy jednej niewybrukowanej drodze.

Ale nie jest to świat ubogi w przeżycia. Te są przejmujące, intensywne.

Ze wstępu Sylwii Chwedorczuk

Maria Dąbrowska (1889–1965) – urodziła się w Russowie koło Kalisza. Studiowała nauki przyrodnicze i socjologię i ekonomię w Lozannie i Brukseli. Chętnie angażowała się w sprawy publiczne, przede wszystkim związane z oświatą i obroną swobód obywatelskich, w publicystyce dużo miejsca poświęcała problemom wsi i spółdzielczości. Od 1918 roku pracowała w Ministerstwie Rolnictwa. Debiutowała w 1913 roku opowiadaniem We Francji – ziemi cudzej. W połowie lat dwudziestych zajęła się wyłącznie twórczością literacką, która szybko przyniosła jej podziw. Wydała tomy opowiadań: Uśmiech dzieciństwa (1923) i Ludzie stamtąd (1925). Szczególnym powodzeniem cieszyła się napisana z epickim rozmachem powieść Noce i dnie (1932–34). Po wojnie Dąbrowska wydała tom opowiadań o tematyce współczesnej Gwiazda zaranna (1955). Zmarła w 1965 roku w Warszawie. Po jej śmierci opublikowano jeszcze niedokończoną powieść Przygody człowieka myślącego i Dzienniki, które prowadziła przez blisko pół wieku.