Wroga bliskość. Komunizm i faszyzm w XX wieku. Korespondencja (Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego)

W słynnej pracy Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w. François Furet skomentował poglądy Ernsta Noltego na temat faszyzmu, nazizmu i komunizmu. Tak zaczęła się znajomość obu historyków i trwająca w latach 1996–1997 podmiana listów, które zostały zebrane w tej książce.

Wroga bliskość jest zapisem spotkania dwóch wybitnych intelektualistów, którzy – w osobistej formie, dalekiej od chłodnych akademickich wywodów – rozmawiają o sprawach fundamentalnych. Wychodząc z różnorodnych perspektyw, Furet i Nolte wynajdują podobieństwa i różnice w swym spojrzeniu na genezę i istotę totalitarnych ideologii.

Wskazują również na powody głęboko zakorzenionej niechęci do zestawiania zbrodni komunistycznych i nazistowskich na zachodzie Europy. Bez względu na odmienną sytuację historyków niemieckich i francuskich, warunkującą ich zrozumienie XX wieku, jest jasne, że obsesja faszyzmu, a zatem i antyfaszyzmu, została zinstrumentalizowana przez ruch komunistyczny jako narzędzie zezwalające ukryć przed opinią publiczną jego prawdziwe oblicze.

Fragment listu F. Fureta François Furet (1927–1997) – francuski historyk, badacz dziejów rewolucji francuskiej, a także komunizmu, profesor Uniwersytetu w Chicago. Po polsku ukazały się m.in. Jego książki Prawdziwy koniec Rewolucji Francuskiej (1994) i Przeszłość pewnego złudzenia.

Esej o idei komunistycznej w XX w. (1996). Został wybrany na członka Akademii Francuskiej. Ernst Nolte (1923–2016) – niemiecki historyk, badacz dwudziestowiecznych totalitaryzmów, profesor Freie Universität w Berlinie.

Do jego najistotniej znanych dzieł należą Der Faschismus in seiner Epoche (1963), a także Der europäische Bürgerkrieg 1917–1945. Nationalsozialismus und Bolschewismus (1987). W latach 80. Jego opinie dotyczące genezy nazizmu wywołały w Niemczech głośną debatę, określaną mianem sporu historyków (Historikerstreit).