Freud i nowoczesność (Universitas)

"Być postępowym to żyć życiem pełnym paradoksów i sprzeczności" - jest dobrym mottem dla antologii tekstów poświęconych interpretacjom psychoanalizy. Po pierwsze dlatego, że psychoanaliza ukazuje, że paradoksy i sprzeczności stanowią istotę psychiki człowieka i kultury.

Po drugie dlatego, iż sama w paradoksy i sprzeczności się wikła. Psychoanalizę znamionuje bowiem oryginalna pozycja na mapie myśli współczesnej. Pozycja wynikająca z rodowodu teorii Freuda - z jej aspiracji do modelu nauk przyrodniczych od początku splecionych z aspiracjami natury metafizycznej.

Te drugie również nie są jednoznaczne. Wydają się dawać podstawy do traktowania Freuda jako naturalisty bądź antynaturalisty, jako dłużnika konwencjonalnej metafizyki bądź jej burzyciela. Paradoksalność nie stanowi jednak stanu chorobowego, z którego teorię psychoanalityczną należałoby wyleczy?.

Przeciwnie, wskazuje na jej objętość. Na jej zdolność do opisywania problemów i napić standardowych dla nowoczesności i ponowoczesności, analizowanych jeszcze poprzez inne nurty równolegle do psychoanalizy bądź w nawiązaniach do niej.

Paralele i nawiązania, jakie czytelnik wyszuka w tej książce, krążą między innymi wokół tematów podmiotowości, cielesności, seksualności, ekonomii rodzinnej, zwierzęcości, urzeczowienia, fetyszyzacji i estetyzacji.

W ich ujmowaniu psychoanaliza podąża nieraz w parze z marksizmem, hermeneutyką, fenomenologią, dekonstrukcją, feminizmem.