Polacy z wilna i ze żmudzi na zesłaniu. pamiętniki józefa bogusławskiego i księdza mateusza wejta, AZ#50F4BE15EB/DL-ebwm/pdf (Uniwersytet Jana Kochanowskiego)

Tom 4 serii Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), obejmuje dwie relacje. Pierwsza - "Sybirski pamiętnik" Józefa Bogusławskiego (1818-1857 albo 1859), uczestnika ruchu konspiracyjnego Szymona Konarskiego z lat 1835-1838 i przygotowań irredentystycznych z 1848 roku. Autor wspomnień opisał w nim przeżycia związane z uwięzieniem go i zesłaniem na Syberię w latach 1848-1850. Było ono konsekwencją jego zaangażowania w ruch spiskowy w 1848 r. Dużą partię tekstu wypełnia opis pieszej wędrówki do miejsc zesłania w zachodniej części Syberii, a także uwagi ukazujące całą panoramę społeczeństwa na Syberii zarówno elit jak i szerokich mas. W drugiej części tomu znalazły się "Wspomnienia z roku 1863" księdza Mateusza Wejta (1834-1923). Przedstawiają one losy katolickiego duchownego represjonowanego za udział w powstaniu styczniowym. Autor przedstawił opis trudnych warunków klimatycznych oraz miejscowe stosunki społeczne i opis polskich kolonii na Syberii. Znacznym elementem relacji księdza Mateusza Wejta są dane dotyczące działalności poszczególnych parafii rzymskokatolickich w Imperium Rosyjskim, w których miał okazję pracować albo czasowo przebywać. Dzięki temu możemy poznać historię i funkcjonowanie lokalnego Kościoła. Teksty źródłowe publikowane w niniejszym tomie poprzedzają biogramy Józefa Bogusławskiego i księdza Mateusza Wejta, a także Nota edytorska. Edycję zamyka Bibliografia i indeksy (osób i nazw geograficznych).