Szpadel (Marginesy)

Blok lodu w bagażniku, historia z przeszłości i stryczek w szopie. Mroczna opowieść o przyjaźni, dorastaniu, zdradzie i zemście.

zniewalający debiut literacki niespełna trzydziestoletniej flamandzkiej pisarki i scenarzystki, który stał się sensacją (do dziś książkę przeczytało ponad 170 tysięcy osób) i zdobył liczne nagrody (dla porównania: charakterystyczne nakłady książek w Belgii to 2 tys. Egzemplarzy).

W belgijskiej wsi w 2002 roku urodziła się trójka dzieci: Eva i dwóch chłopców, Pim i Laurens. Cała trójka wychowywała się razem, dlatego sąsiedzi nazywali ich „trzema muszkieterami”. „Zaczęliśmy używać tej nazwy w porę i nie w porę: gdy pędziliśmy na bramkę, gdy dostawaliśmy prawidłowe albo złe stopnie na świadectwie, za każdym razem kiedy otwieraliśmy butelkę kidibula – aż uwierzyliśmy, że nigdy nie będzie nic ważniejszego aniżeli nasza przyjaźń i iż to o nas opowiadają książki do historii”. Byli nierozdzielni, lecz w okresie dojrzewania, za sprawą szalejących hormonów, ich drogi zaczęły się rozchodzić...
To wtedy chłopcy wpadli na pomysł okrutnej zabawy polegającej na tym, by zadawać dziewczynom tę samą zagadkę, którą wymyśliła Eva. Za prawidłową odpowiedź czeka dwieście euro. W sytuacji błędu - należy zdjąć część ubrania.
Nadchodzą wakacje, które wszystko zmienią. Eva starając się zaprzyjaźnić z Elisą, wyniosłą dziewczyną z obfitego miasta, wyjawia jej rozwiązanie zagadki, ona zaś wykorzystuje tę wiedzę, żeby zakpić sobie z całej trójki. Niezwykle boleśnie.
„To lato okaże się decydujące, wiedzieliśmy o tym wszyscy troje. Lipiec i sierpień wyznaczały koniec szkoły podstawowej i początek średniej, i wszystko, co znaliśmy, łącznie z nami samymi, miało się zmienić”. Trzynaście lat po wydarzeniach, które wymknęły się spod kontroli, Eva wraca do rodzinnego domu z blokiem lodu w bagażniku. Powoli staje się jasne, iż tym razem to ona ustala zasady i okazuje się, iż wizyta stanie się okazją do zemsty za to, co wydarzyło się w przeszłości.
Narracja toczy się między współcześnie opowiadaną historią powrotu w rodzinne strony a wspomnieniami z przeszłości. Spit z przenikliwością i wrażliwością opisuje dzieciństwo swej bohaterki spędzone w towarzystwie neurotycznej siostry, dominującego ojca i uległej matki. Trudna rodzinna sytuacja wzmacnia więź Evy z rówieśnikami – Laurensem i Pimem. Nastolatkowie pozostawieni samym sobie doprowadzają do wydarzeń tragicznych w skutkach. Autorka odtwarza tę historię z znikomych części, aby stworzyć zaskakujący obraz całości – co tak naprawdę wydarzyło się w niewyróżniającej się niczym belgijskiej wiosce, która ukrywa dużo sekretów?

„Ten debiut przeszedł najśmielsze oczekiwania”. - De Morgen

„zniewalający debiut. Lize Spit w okamgnieniu stała się literacką sensacją”. - De Telegraf

„Lize Spit napisała debiutancką powieść, jakiej życzy się każdemu pisarzowi: osobistą, zaskakującą, całkowitą wyobraźni i bezlitosną”. - De Standaard *****

„bez wątpienia jeden z najkorzystniejszych, najdojrzalszych i najcelniejszych debiutów od lat. […] Lize Spit weszła do literatury w wielkim stylu”. - NRC Handelsblad