Ekonomia międzynarodowa tom 2 (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Ekonomia międzynarodowa. Tom 2 Podtytuł Teoria i polityka Autorzy Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld, Marc J. Melitz Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN Tłumaczenie Andrzej Cieślik, Goczek Łukasz ISBN 978-83-01-20080-0 Rok wydania 2018 Warszawa Wydanie 4 liczba stron 524 Format mobi, epub Spis treści CZĘŚĆ III. KURSY WALUTOWE I MAKROEKONOMIA GOSPODARKI OTWARTEJ 15 13. Rachunki dochodu narodowego i bilans płatniczy 17 13.1. Rachunki dochodu narodowego 21 13.1.1. Artykuł narodowy a dochód narodowy 23 13.1.2. Amortyzacja kapitału, a także transfery międzynarodowe 23 13.1.3. Produkt krajowy brutto 24 13.2. Rachunek dochodu narodowego w gospodarce otwartej 25 13.2.1. Konsumpcja 25 13.2.2. Inwestycje 26 13.2.3. Zakupy rządowe 26 13.2.4. Tożsamość dochodu narodowego dla gospodarki otwartej 26 13.2.5. Hipotetyczna gospodarka otwarta 27 13.2.6. Rachunek bieżący i zadłużenie zagraniczne 28 13.2.7. Oszczędności i rachunek bieżący 31 13.2.8. Oszczędności prywatne i rządowe 32 13.3. Rachunki bilansu płatniczego 35 13.3.1. Przykłady transakcji 36 13.3.2. Fundamentalna tożsamość bilansu płatniczego 38 13.3.3. O rachunku bieżącym raz jeszcze 39 13.3.4. Rachunek kapitałowy 40 13.3.5. Rachunek finansowy 41 13.3.6. Błędy i opuszczenia statystyczne 42 13.3.7. Transakcje oficjalnymi aktywami rezerwowymi 43 Podsumowanie 52 Główne pojęcia 53 Problemy i zadania 53 Literatura dodatkowa 56 14. Kursy walutowe i rynek walutowy: ujęcie od strony aktywów 14.1. Kursy walutowe i transakcje międzynarodowe 60 14.1.1. Ceny krajowe i zagraniczne 61 14.1.2. Kursy walutowe i względne ceny 66 14.2. Rynek walutowy 67 14.2.1. Uczestnicy rynku 67 14.2.2. Charakterystyka rynku 70 14.2.3. Kursy kasowe i kursy terminowe 72 14.2.4. Swapy walutowe 74 14.2.5. Kontrakty futures i opcje 74 14.3. Popyt na aktywa w walucie obcej 75 14.3.1. Aktywa i dochody z aktywów 75 14.3.2. Ryzyko i płynność 79 14.3.3. Stopy procentowe 80 14.3.4. Kursy walutowe i dochody z aktywów 80 14.3.5. Prosta reguła 82 14.3.6. Zwrot, ryzyko oraz płynność na rynku walutowym 84 14.4. Równowaga na rynku walutowym 85 14.4.1. Parytet stóp procentowych: podstawowy warunek równowagi 86 14.4.2. Jak zmiany bieżącego kursu walutowego wpływają na oczekiwane przychody? 87 14.4.3. Kurs równowagi 89 14.4.4. Stopy procentowe, oczekiwania i równowaga 91 14.4.5. Wpływ zmian stóp procentowych na bieżący kurs walutowy 92 14.4.6. Wpływ zmian pragnień na bieżący kurs walutowy 94 Podsumowanie 97 Główne pojęcia 98 Problemy i zadania 98 Literatura dodatkowa 102 Dodatek: Kursy terminowe i pokryty parytet stóp procentowych 103 15. Pieniądz, stopy procentowe i kursy walutowe 107 15.1. Definicja pieniądza: niedługi przegląd 110 15.1.1. Pieniądz jako środek wymiany 110 15.1.2. Pieniądz jako jednostka rozliczeniowa 111 15.1.3. Pieniądz jako środek przechowywania wartości 111 15.1.4. Co to jest pieniądz? 112 15.1.5. Jak ustalana jest podaż pieniądza? 112 15.2. Popyt jednostek na pieniądz 112 15.2.1. Oczekiwany zwrot 113 15.2.2. Ryzyko 114 15.2.3. Płynność 114 15.3. Zagregowany popyt na pieniądz 115 15.4. Stopa procentowa w równowadze: wzajemne oddziaływanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz 117 15.4.1. Równowaga rynku pieniądza 118 15.4.2. Stopy procentowe i podaż pieniądza 120 15.4.3. Wielkość produkcji a stopa procentowa 121 15.5. Podaż pieniądza i kurs walutowy w niedługim okresie 122 15.5.1. Powiązania między pieniądzem, stopą procentową oraz kursem walutowym 122 15.5.2. Podaż pieniądza w Stanach Zjednoczonych a kurs walutowy dolar/euro 125 15.5.3. Podaż pieniądza w strefie euro a kurs walutowy dolar/euro 127 15.6. Pieniądz, poziom cen i kurs walutowy w długim okresie 127 15.6.1. Pieniądz i cena pieniądza 129 15.6.2. Długofalowe skutki zmian podaży pieniądza 130 15.6.3. Podaż pieniądza a poziom cen – dowody empiryczne 131 15.6.4. Pieniądz i kurs walutowy w długim okresie 133 15.7. Inflacja i dynamika kursu walutowego 133 15.7.1. Krótkookresowa sztywność cen a ich długookresowa sprężystość 133 15.7.2. Trwała zmiana podaży pieniądza a kurs walutowy 138 15.7.3. Przestrzelenia kursu walutowego 141 Podsumowanie 145 Główne pojęcia 146 Problemy i zadania 146 Literatura dodatkowa 150 16. Stopnie cen i kurs walutowy w długim okresie 151 16.1. Prawo jednej ceny 154 16.2. Parytet siły nabywczej 155 16.2.1. Relacja pomiędzy PPP a prawem jednej ceny 156 16.2.2. PPP w wersji absolutnej i względnej 157 16.3. Długookresowy model kursu walutowego oparty na PPP 158 16.3.1. Fundamentalne równanie podejścia monetarnego 158 16.3.2. Uporczywa inflacja, parytet stóp procentowych i PPP 161 16.3.3. Efekt Fishera 162 16.4. Empiryczne dowody dotyczące PPP i prawa jednej ceny 166 16.5. Wyjaśnienie problemów z PPP 168 16.5.1. Bariery w handlu i dobra niebędące przedmiotem wymiany 168 16.5.2. Odchylenia od wolnej konkurencji 170 16.5.3. Różnice w strukturach konsumpcji i miarach poziomu cen 171 16.5.4. PPP w krótkim i w długim okresie 175 16.6. Poza parytet siły nabywczej: ogólny długotrwały model kursów walutowych 178 16.6.1. Realny kurs walutowy 178 16.6.2. Popyt, podaż i długookresowy realny kurs walutowy 181 16.6.3. Nominalne i realne kursy walutowe w stanie równowagi długotrwałej 185 16.7. Międzynarodowe różnice stóp procentowych i realny kurs walutowy 188 16.8. Parytet realnych stóp procentowych 190 Podsumowanie 191 Główne pojęcia 193 Problemy i zadania 193 Literatura dodatkowa 196 Dodatek: Efekt Fishera, stopa procentowa, a także kurs walutowy w ramach podejścia monetarnego uwzględniającego sprężystość cen 198 17. Produkcja i kurs walutowy w niedługim okresie 201 17.1. Wyznaczniki zagregowanego popytu w gospodarce otwartej 204 17.1.1. Wyznaczniki popytu konsumpcyjnego 205 17.1.2. Wyznaczniki rachunku bieżącego 205 17.1.3. Jak zmiany realnego kursu walutowego wpływają na rachunek bieżący? 206 17.1.4. Jak zmiany dochodu do dyspozycji wpływają na rachunek bieżący? 208 17.2. Równanie zagregowanego popytu 208 17.2.1. Realny kurs walutowy i zagregowany popyt 209 17.2.2. Realny dochód i zagregowany popyt 209 17.3. Jak jest ustalana produkcja w krótkim okresie 210 17.4. Równowaga rynku produkcji w krótkim okresie: krzywa DD 212 17.4.1. Produkcja, kurs walutowy i równowaga rynku produkcji 212 17.4.2. Wyprowadzanie krzywej DD 214 17.4.3. Czynniki powodujące przemieszczenie krzywej DD 214 17.5. Równowaga rynku aktywów w niedługim okresie: krzywa AA 218 17.5.1. Produkcja, kurs walutowy i równowaga rynku aktywów 218 17.5.2. Wyprowadzanie krzywej AA 220 17.5.3. Czynniki wywołujące przemieszczenie krzywej AA 220 17.6. Krótkookresowa równowaga gospodarki otwartej: połączenie krzywych DD i AA 222 17.7. Przejściowe zmiany polityki pieniężnej i fiskalnej 224 17.7.1. Polityka pieniężna 225 17.7.2. Polityka fiskalna 226 17.7.3. Polityka mająca na celu utrzymanie pełnego zatrudnienia 227 17.8. Skrzywienie inflacyjne i inne problemy kształtowania polityki 229 17.9. Trwałe zmiany polityki pieniężnej i fiskalnej 231 17.9.1. Trwały wzrost podaży pieniądza 231 17.9.2. Dostosowywanie do trwałego wzrostu podaży pieniądza 232 17.9.3. Trwała ekspansja fiskalna 234 17.10. Polityka makroekonomiczna i rachunek bieżący 236 17.11. Stopniowe regulowanie przepływów handlowych i dynamika rachunku obrotów bieżących 238 17.11.1. Krzywa J 238 17.11.2. Efekt transmisyjny kursów walutowych i inflacja 240 17.11.3. Rachunek bieżący, majątek i dynamika kursów walutowych 242 17.12. Pułapka płynności 244 Podsumowanie 249 Główne pojęcia 250 Problemy i zadania 250 Literatura dodatkowa 253 Dodatek 1: Handel międzyokresowy i popyt konsumpcyjny 255 Dodatek 2: Warunek Marshalla–Lernera i empiryczne badania rozciągliwości handlu 258 Dodatek matematyczny: Modele IS–LM i DD–AA 262 18. Stałe kursy walutowe i interwencje na rynku walutowym 269 18.1. Po co badać stałe kursy walutowe? 272 18.2. Interwencja banku centralnego i podaż pieniądza 273 18.2.1. Bilans banku centralnego i podaż pieniądza 273 18.2.2. Interwencja na rynku walutowym i podaż pieniądza 276 18.2.3. Sterylizacja 277 18.2.4. Bilans płatniczy i podaż pieniądza 278 18.3. W jaki sposób bank centralny usztywnia kurs walutowy? 279 18.3.1. Równowaga na rynku walutowym przy stałym kursie walutowym 279 18.3.2. Równowaga na rynku pieniężnym przy kursach stałych 280 18.3.3. Analiza graficzna 281 18.4. Polityka stabilizacyjna przy stałych kursach walutowych 283 18.4.1. Polityka pieniężna 283 18.4.2. Polityka fiskalna 285 18.4.3. Zmiany kursu walutowego 286 18.4.4. Dostosowanie do polityki fiskalnej i zmian kursu walutowego 288 18.5. Kryzysy bilansu płatniczego i ucieczka kapitału 289 18.6. Kurs płynny kierowany i interwencja sterylizowana 292 18.6.1. Świetna substytucyjność aktywów i nieskuteczność interwencji sterylizowanej 293 18.6.2. Równowaga na rynku walutowym przy niedoskonałej substytucyjności aktywów 296 18.6.3. Skutki interwencji sterylizowanej przy niedoskonałej substytucyjności aktywów 297 18.6.4. Dowody dotyczące skutków sterylizowanej interwencji 299 18.7. Waluty rezerwowe w światowym systemie pieniężnym 300 18.7.1. Mechanizm systemu waluty rezerwowej 301 18.7.2. Asymetryczna pozycja kraju waluty rezerwowej 302 18.8. System waluty złotej 303 18.8.1. Mechanizm systemu waluty złotej 303 18.8.2. Symetryczne przypasowanie pieniężne w systemie waluty złotej 304 18.8.3. Zalety i wady systemu waluty złotej 305 18.8.4. System bimetaliczny 306 18.8.5. System dewizowo-złoty 307 Podsumowanie 312 Główne pojęcia 314 Problemy i zadania 314 Literatura dodatkowa 317 Dodatek 1: Równowaga na rynku walutowym przy niedoskonałej substytucyjności aktywów 319 Popyt 319 Podaż 320 Równowaga 321 Dodatek 2: Moment wystąpienia kryzysu bilansu płatniczego 323 Dodatek matematyczny: Podejście monetarne do bilansu płatniczego 327 19. Międzynarodowe systemy walutowe. Przegląd historyczny 331 19.1. Cele polityki makroekonomicznej w gospodarce otwartej 334 19.1.1. Równowaga wewnętrzna: pełne zatrudnienie i stabilność cen 335 19.1.2. Równowaga zewnętrzna: stosowne saldo rachunku bieżącego 336 19.2. Klasyfikacja systemów walutowych: trylemat polityki pieniężnej w gospodarce otwartej 345 19.3. Międzynarodowa polityka makroekonomiczna w okresie obowiązywania systemu waluty złotej w latach 1870–1914 347 19.3.1. Geneza systemu waluty złotej 347 19.3.2. Równowaga zewnętrzna w warunkach systemu waluty złotej 347 19.3.3. Mechanizm przepływu kruszcu i przypasowań cen 348 19.3.4. „Reguły gry" systemu waluty złotej: mity i rzeczywistość 349 19.3.5. Równowaga wewnętrzna w warunkach systemu waluty złotej 351 19.4. Okres międzywojenny (1918–1939) 353 19.4.1. Krótkotrwały powrót do złota 353 19.4.2. Międzynarodowa dezintegracja gospodarcza 354 19.5. System z Bretton Woods i Międzynarodowy Fundusz Walutowy 357 19.5.1. Cele i struktura MFW 357 19.5.2. Wymienialność walut i rozwój prywatnych przepływów finansowych 359 19.5.3. Spekulacyjne przepływy kapitału i kryzysy 360 19.6. Analiza możliwości polityki gospodarczej zapewnienia równowagi wewnętrznej i zewnętrznej 361 19.6.1. Utrzymywanie równowagi wewnętrznej 362 19.6.2. Utrzymywanie równowagi zewnętrznej 364 19.6.3. Polityka zmian wielkości wydatków i polityka przesunięć wydatków 365 19.7. Problem równowagi zewnętrznej Stanów Zjednoczonych w ramach systemu z Bretton Woods 367 19.7.1. Mechanizm importu inflacji 370 19.7.2. Ocena 371 19.8. Argumenty na rzecz płynnych kursów walutowych 372 19.8.1. Autonomia polityki pieniężnej 373 19.8.2. Symetria 374 19.8.3. Kursy walutowe jako automatyczne stabilizatory 375 19.8.4. Kursy walutowe i równowaga zewnętrzna 377 19.9. Współzależność makroekonomiczna w warunkach kursów płynnych 382 19.10. Czego nauczyliśmy się po 1973 r.? 392 19.10.1. Autonomia polityki pieniężnej 392 19.10.2. Symetria 394 19.10.3. Kurs walutowy jako samoczynny stabilizator 394 19.10.4. Równowaga zewnętrzna 395 19.10.5. Problem koordynacji polityki gospodarczej 396 19.11. Czy stałe kursy walutowe wytwarzają możliwość wyboru dla większości krajów? 397 Podsumowanie 398 Główne pojęcia 400 Problemy i zadania 401 Literatura dodatkowa 404 Dodatek: Niepowodzenia koordynacji międzynarodowej polityki gospodarczej 406 20. Globalny rynek kapitałowy: szansa i kryzys 411 20.1. Międzynarodowy rynek kapitałowy i korzyści z handlu 414 20.1.1. Trzy typy korzyści z handlu 414 20.1.2. Niechęć do ryzyka 416 20.1.3. Dywersyfikacja portfela jako motyw międzynarodowej zamiany aktywów 417 20.1.4. Składniki aktywów międzynarodowych: dług a kapitał 418 20.2. Bankowość międzynarodowa i międzynarodowy rynek kapitałowy 419 20.2.1. Struktura międzynarodowego rynku kapitałowego 419 20.2.2. Bankowość rodzaju offshore oraz handel walutami offshore 421 20.2.3. System banków cieni 423 20.3. Banki i niestabilność finansowa 423 20.3.1. Problem upadłości banku 424 20.3.2. Rządowe środki makroostrożnościowe broniące przed niestabilnością finansową 427 20.3.3. Pokusa nadużycia i problem „zbyt obfitych, żeby upaść" 430 20.4. Trudności z dostosowywaniem bankowości międzynarodowej 432 20.4.1. Trylemat finansowy 433 20.4.2. Międzynarodowa współpraca w sferze regulacji aż do 2007 r 435 20.4.3. Międzynarodowe inicjatywy regulacyjne po globalnym kryzysie finansowym 442 20.5. Jak poprawnie funkcjonuje międzynarodowy rynek kapitałowy? 445 20.5.1. Zakres międzynarodowej dywersyfikacji portfeli 445 20.5.2. Zakres handlu międzyokresowego 448 20.5.3. Różnice w stopach procentowych między bankowością krajową a offshore 450 20.5.4. Skuteczność rynku walutowego 451 Podsumowanie 455 Główne pojęcia 457 Problemy i zadania 457 Literatura dodatkowa 459 Dodatek matematyczny: Niechęć do ryzyka i międzynarodowa dywersyfikacja portfela 461 Analityczne wyprowadzenie słusznego portfela 462 Graficzne wyprowadzenie adekwatnego portfela 463 Oddziaływanie zmian stóp zwrotu 466 21. Optymalne obszary walutowe a euro 471 21.1. Jak ewoluowała wspólna waluta europejska? 475 21.1.1. Co stymulowało europejską współpracę walutową? 475 21.1.2. Europejski System Walutowy (1979–1998) 478 21.1.3. Dominacja walutowa Niemiec i teoria wiarygodności EMS 480 21.1.4. Inicjatywy integracji rynku 482 21.1.5. Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa 482 21.2. Euro a polityka gospodarcza w strefie euro 484 21.2.1. Kryteria konwergencji z Maastricht oraz Pakt Stabilności i Wzrostu 484 21.2.2. Europejski Bank Centralny i Europejski System Banków Centralnych 486 21.2.3. Zmodyfikowany Mechanizm Kursowy 487 21.3. Teoria adekwatnych obszarów walutowych 487 21.3.1. Integracja gospodarcza i korzyści obszarów o stałych kursach walutowych: krzywa GG 488 21.3.2. Integracja gospodarcza i koszty obszaru stałego kursu walutowego: krzywa LL 490 21.3.3. Decyzja o przystąpieniu do obszaru walutowego: połączenie krzywych GG i LL 494 21.3.4. Co to jest trafny obszar walutowy? 495 21.3.5. Inne ważne kwestie 496 21.4. Kryzys euro i przyszłość Unii Gospodarczej i Walutowej 501 21.4.1. Początki kryzysu 501 21.4.2. Samospełniająca się niewypłacalność państw i „pętla zagłady" 507 21.4.3. Rozszerzony kryzys i reakcja polityki gospodarczej 509 21.4.4. Bezwarunkowe transakcje pieniężne EBC 511 21.4.5. Przyszłość Unii Gospodarczej i Walutowej 512 Podsumowanie 513 Główne pojęcia 515 Problemy i zadania 515 Literatura dodatkowa 518 22. Kraje rozwijające się: wzrost, kryzys i reformy 521 22.1. Dochód, dostatek i wzrost w gospodarce światowej 524 22.1.1. Luka między krajami bogatymi i biednymi 524 22.1.2. Czy różnice w dochodzie światowym zmniejszają się z upływem czasu? 525 22.1.3. Znaczenie krajów rozwijających się dla globalnego wzrostu 528 22.2. Cechy strukturalne krajów rozwijających się 529 22.3. Pożyczanie i długi krajów rozwijających się 535 22.3.1. Ekonomia napływów finansowych do krajów rozwijających się 536 22.3.2. Problem niewypłacalności 537 22.3.3. Alternatywne formy napływów finansowych 540 22.3.4. Problem „grzechu pierworodnego" 542 22.3.5. Kryzys zadłużenia w latach 80. XX w 544 22.3.6. Reformy, napływy kapitału i powrót kryzysu 545 22.4. Azja Wschodnia: sukces i kryzys 550 22.4.1. Wschodnioazjatycki cud gospodarczy 550 22.4.2. Azjatyckie słabości 554 22.4.3. Azjatycki kryzys finansowy 556 22.5. Nauka płynąca z kryzysów w krajach rozwijających się 558 22.6. Reformowanie światowej „architektury" finansowej 560 22.6.1. Mobilność kapitału i „trylemat" systemu kursów walutowych 561 22.6.2. Środki „profilaktyczne" 563 22.6.3. Radzenie sobie z kryzysami 565 22.7. Zrozumienie globalnych przepływów kapitałowych i globalny podział dochodu: czy geografia jest przeznaczeniem? 566 Podsumowanie 572 Główne pojęcia 574 Problemy i zadania 575 Literatura dodatkowa 576 Indeks rzeczowy 579 Indeks nazwisk 591