Gdańsk '45. Propaganda. Opanowanie Pomorza Gdańskiego przez Armię Czerwoną (Wydawnictwo Region)

Książka ukazuje, w jaki sposób politycznie sterowano obrazem walk Armii Czerwonej z niemieckim Wehrmachtem na Pomorzu, prowadzonych w ramach Operacji Wschodniopomorskiej i stanowczo w trakcie walk o Gdańsk w marcu 1945 r. Autor szeroko omawia działania celowo wykrzywiające postrzeganie wojny poprzez żołnierzy, wykorzystując także materiały zgromadzone w rosyjskich archiwach wojskowych, do jakich miał dostęp przed 2014 r. Wykorzystuje przy tym liczne dokumenty z epoki, ulotki, prasę wojskową i cywilną, audycje radiowe, a także produkcje filmowe. Tworzy w ten sposób podstawy do produktywnej demitologizacji powojennej opowieści o „wyzwoleniu" wschodniego Pomorza poprzez czerwonoarmistów.

To zupełnie inna wojenna opowieść, niżeli te które znany z czasów PRL - to swoista wiwisekcja wojny, naukowa i historyczna. Liczą się daty, rozkazy, suche fakty, dokumenty, także te radzieckie, oraz korelacje działań wojennych, a także sowieckiej propagandy. Nie ma tu raczej zwykłych ludzi - są dowódcy, żołnierze i znienawidzony wróg. Jest również Pomorze Wschodnie - dla sowietów "prekliata giermania", którą należało wypalić żywym ogniem i zetrzeć z powierzchni ziemi unieważniając jej dziedzictwo i biorąc odwet za całe niemieckie zło na mieszkańcach. Stąd zgliszcza Szczecinka, Koszalina, Kołobrzegu, Słupska, Bytowa, Miastka, Lęborka i typowo Gdańska. Stąd tysiące zgwałconych pań i deportowanych na wschód panów. Nie bez powodu nasi przodkowie na pytanie o II wojnę światową, emocjonalnie wspominali z reguły straszną zimę i wiosnę 1945 roku. Ale o tym milczą archiwalia... To także opowieść o dwóch obliczach wojny - tym rzeczywistym, przerażająco okrutnym i tym propagandowym, wykorzystywanym przez służby polityczne do budowania narracji o wyzwoleńczej misji człowieka radzieckiego, który składając daninę krwi przyniósł Polsce nową, proletariacką wolność.

Spis treści

Wstęp
Sowiecka doktryna propagandowa wobec wojny z Niemcami
Przygotowania do wojny
Wolta w obliczu konfliktu
Przemiany od obrony do ofensywy
Apogeum zemsty i powrót internacjonalizmu
Narzędzia propagandowe użytkowane wobec wojska
Powszechność prasy, broszur i druków ulotnych
Nowinki technologiczne – obraz i dźwięk
Funkcjonowanie struktur indoktrynacyjnych frontu
Gazeta „Frontowaja Prawda"
Operacja wschodniopomorska w raportach Sowinformbiura
Działania wstępne
Atak rozcinający
Osiągnięcie strefy podmiejskiej
Walki na podejściach
Atak na miasta
Opanowanie Gdańska na łamach gazety „Krasnaja Zwiezda"
Propaganda w centralnej gazecie wojskowej
Struktura gazety w latach 1941–1945
Zarządzenia władz
Komunikaty informacyjne
Korespondencje z frontu
Ilustracje
informacje o Polsce
Inne działania propagandowe
Zdobycie Sopotu, Gdyni i Gdańska w korespondencjach dla gazety „Prawda"
Korespondenci wojenni gazety „Prawda"
Korespondencje: na podejściach do Gdańska
pomiędzy Gdynią i Gdańskiem
Dzień w Sopocie
Pod Gdańskiem
Gdynia
Bitwa o Gdańsk
Opisy walk o Gdańsk w innych tytułach prasy codziennej
„Komsomolskaja Prawda"
„Izwiestia"
„Stalinskij Sokoł"
Fotokorespondenci nad Bałtykiem
Z aparatami w ruinach miast
zdjęcia wytworzone po walkach
Zdobycie Gdańska w kronikach filmowych i radiu
Rola filmu w propagandzie wojennej
Grupa filmowa 2. Frontu Białoruskiego
Film Na Pomorzu
Komunikaty radiowe
Opisy walk w ulotkach i tekstach gazety dywizyjnej
Przygotowanie do starć w miastach
Relacje z walk ulicznych
Bohaterowie i kłopoty z dyscypliną
Kreowanie gdańskiego mitu wojennego
Polskie flagi nad Gdańskiem
Mitologizacja w dokumentacji nagrodowej
Zakończenie
Summary
Streszczenie
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osobowy
Indeks nazw miejscowych

Publikacja wydana poprzez: Wydawnictwo Region, Muzeum Stutthof w Sztutowie i Dom Wydawniczy Księży Młyn.