Gdańsk '45. Działania zbrojne. Opanowanie Pomorza Gdańskiego przez Armię Czerwoną (Wydawnictwo Region)

nowe, całościowe ujęcie, przedstawiające działania Armii Czerwonej na Pomorzu zimą i wiosną 1945 roku, których zwieńczeniem było zdobycie Gdańska i eliminacja niemieckich sił na wschód od Parsęty. Historyczno-militarne aspekty walk o Gdańsk w 1945 r. Są częścią szerszej opowieści o walkach na Pomorzu – od operacji w rejonie Grudziądza i Elbląga, przełamania Wału Pomorskiego, przez ofensywę i zdobycia Kołobrzegu, zajęcie Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich, po eliminację sił niemieckich na Mierzei Wiślanej w maju 1945 roku. W pracy wykorzystano mnóstwo niepublikowanych, a niejednokrotnie nieznanych dotąd polskim naukowcom dokumentów obu stron konfliktu, w tym wcześniej niedostępnych archiwaliów rosyjskich. Jednym z ważniejszych celów badań i powodów przygotowania tej publikacji, wykorzystującej nowe, bogate źródła i poszerzoną narrację, było poddanie prezentowanych zdarzeń pod osąd współczesnych odbiorców.

To zupełnie inna wojenna opowieść, aniżeli te które znany z czasów PRL - to swoista wiwisekcja wojny, naukowa i historyczna. Liczą się daty, rozkazy, suche fakty, dokumenty, także te radzieckie, i korelacje działań wojennych i sowieckiej propagandy. Nie ma tu raczej zwykłych ludzi - są dowódcy, żołnierze i znienawidzony wróg. Jest również Pomorze Wschodnie - dla sowietów "prekliata giermania", którą należało wypalić żywym ogniem i zetrzeć z powierzchni ziemi unieważniając jej dziedzictwo i biorąc odwet za całe niemieckie zło na mieszkańcach. Stąd zgliszcza Szczecinka, Koszalina, Kołobrzegu, Słupska, Bytowa, Miastka, Lęborka i typowo Gdańska. Stąd tysiące zgwałconych pań i deportowanych na wschód mężczyzn. Nie bez powodu nasi przodkowie na pytanie o II wojnę światową, emocjonalnie wspominali na ogół straszną zimę i wiosnę 1945 roku. Ale o tym milczą archiwalia... To także opowieść o dwóch obliczach wojny - tym rzeczywistym, przerażająco okrutnym i tym propagandowym, stosowanym poprzez służby polityczne do budowania narracji o wyzwoleńczej misji człowieka radzieckiego, który składając daninę krwi przyniósł Polsce nową, proletariacką wolność.

Spis treści

Wstęp
Wprowadzenie
Sytuacja strategiczna nad Bałtykiem w lutym 1945 r.
Sytuacja operacyjna na kierunku pomorskim
Zadania stron – specyfika ofensywy i obrony
Przygotowania 2. Frontu Białoruskiego do operacji
Działania bojowe na Pomorzu
Walki o zachodni brzeg Wisły (10–23 II 1945)
Obszar działań i jego znaczenie
Uderzenie i nagłe wyhamowanie ofensywy
Zdobycie Elbląga i walki o Grudziądz
Podsumowanie pierwszego etapu operacji
Rozcięcie niemieckiego zgrupowania (24 II–5 III 1945)
Położenie stron pod koniec lutego 1945 r.
System obronny w rejonie Gdańska i Gdyni
Atak rozcinający ku morzu
Sukcesy ofensywy na kierunku koszalińskim
Podsumowanie drugiego etapu operacji
Uderzenia w rozbieżnych kierunkach (6–13 III 1945)
Postanowienia Stawki i dowódców frontów
Wyjście na rubież rejonu wzmocnionego
Podsumowanie trzeciego etapu operacji
Upadek twierdz Gdańska i Gdyni (14–31 III 1945)
Decyzje dowódców o kontynuacji działań
Walki na podejściach do miast
Szturm Gdańska i Gdyni
Wnioski z operacji ofensywnej na Pomorzu
Walki kontynuacyjne i kapitulacja (1 IV–9 V 1945)
Próby likwidacyjne i zmiana rejonu walk
Odcięcie oddziałów niemieckich w delcie Wisły
Ostatnie walki o Żuławy Gdańskie
Koniec wojny pod Gdańskiem
Podsumowania działań ofensywnych armii, lotnictwa i floty
Armia Uderzeniowa
Zabezpieczenie artyleryjskie operacji
Inżynieryjne zabezpieczenie operacji
Armia
Dowodzenie wojskami korpusu strzeleckiego
Organizacja walk ulicznych dywizji strzeleckiej
Armia
Armia Lotnicza
Flota Bałtycka
Podsumowania operacyjne rodzajów wojsk
Artyleria
Wojska pancerne i zmotoryzowane
Wojska łączności
Wojska inżynieryjne
Wojska tyłowe
Działania czerwonoarmistów po zdobyciu miast
Oficerowie komendantury wojennej w Gdańsku
Służba przeciwdesantowa na Wybrzeżu
Kłopoty zwycięzców z dyscypliną żołnierską
Zakończenie
Summary
Streszczenie
Aneksy
Aneks nr 1. Rozkaz Naczelnego Dowódcy Armii Czerwonej do wojsk 2. FB, nr 319 z 30 marca 1945 r., o zdobyciu Gdańska
Aneks nr 2. Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP nr 60 z okazji zdobycia Gdańska i Gdyni
Aneks nr 3. Protokół przesłuchania dowódcy Wydziału Rozpoznania XXVII KA
Aneks nr 4. Protokół przesłuchania oficerów gdańskiego węzła łączności
Aneks nr 5. Zeznania generałów o działaniach sowieckiego lotnictwa nad Gdańskiem
Aneks nr 6. Zbiorowy protokół przesłuchań mieszkańców Gdańska
Aneks nr 7. Raport warunków pogodowych, hydrometeorologicznych, a także przejezdności dróg na połu-dniowy zachód od Gdańska
Wykaz dowódców i wyższych oficerów Armii Czerwonej uczestniczących w operacji wschodniopomorskiej
krótkie kalendarium działań 2. FB w operacji wschodniopomorskiej
Rozkazy głównodowodzącego i celebrowanie zwycięstw w operacji wschodniopomorskiej
Jednostki Armii Czerwonej uhonorowane nazwami miejscowymi za walki na Pomorzu Gdańskim
Wykaz skrótów
Spis ilustracji
Spis tabel
Bibliografia
Indeks osobowy
Indeks nazw miejscowych

Publikacja wydana poprzez: Wydawnictwo Region, Muzeum Stutthof w Sztutowie i Dom Wydawniczy Księży Młyn.