W świecie stalinowskich zbrodni

Celem niniejszej publikacji jest zatem przedstawienie stanu wiedzy MSZ i wywiadu wojskowego II RP na temat wydarzeń rozgrywających się za Zbruczem, a także, w jaki sposób wiedza ta była używana. Praca ma układ problemowo-chronologiczny.

Obejmuje stanowczo lata 1934-1938. Rok 1934 r., jeżeli analizujemy sowiecką politykę wobec chłopów, jest pierwszym rokiem pogłodowym, w którym wieś po niewyobrażalnym ciosie, którym był hołodomor, zaczęła niezwykle powoli podnosić się z upadku.

Natomiast jeżeli analizujemy sytuację polityczną, to musimy przypomnieć, że w końcu 1934 r., w Leningradzie, doszło do zabójstwa Siergieja Kirowa. Po morderstwie w Związku Sowieckim zaczął się etap masowych czystek i narastającego terroru, który osiągnąwszy swoje apogeum w latach 1937-1938, został wyhamowany wraz z odwołaniem z Łubianki szefa NKWD ZSRS, Nikołaja Jeżowa, w listopadzie 1938 r.

Autor szczególnie trzymał się zarysowanego kresu, jednak czasami, starając się naświetlić kompletny obraz opisywanego problemu i uzyskać zamierzony efekt badawczy, było niezbędne sięgnięcie do okresu wcześniejszego – jak w analizie sytuacji wsi po Wielkim Głodzie, sowieckiej polityki narodowościowej czy wyznaniowej albo w celach porównawczych pewnych aspektów, jak np.

sytuacji polskich placówek konsularnych na początku i końcu lat trzydziestych XX w. Praca dotyczy Sowieckiej Ukrainy. Jednak czasami powiększono analizę do wydarzeń zachodzących w Rosji, jeżeli wspomniane wydarzenia inicjowały jakąś nową kampanię represyjną, jak np.

wspomniane zabójstwo Kirowa, procesy moskiewskie czy proces Tuchaczewskiego. Analizując mechanizmy propagandowe, autor czasami opisał niektóre charakterystyczne zjawiska typowe dla całego państwa sowieckiego.

Niekiedy w celu pokazania, jak wyglądała sytuacja Ukrainy na tle sytuacji ogólnozwiązkowej, przekroczono ramy geograficzne, porównując sytuację wsi rosyjskich i ukraińskich, infrastrukturę drogową, sytuację bytową ludności wiejskiej (Ze Wstępu).