Światy (nie)równoległe (E-book)

Monografia jest poświęcona jest inspiracjom astronomicznym w literaturze polskiej. Ich wyrazem jest popularyzacja naukowego obrazu kosmosu, a także zespalanie astronomii z ideową i estetyczną problematyką kolejnych okresów historycznych – od epok dawnych do współczesności. Inspiracje te ujawniają się także w „dyskretnej obecności" astronomii w przeróżnych pod względem gatunkowym tekstach artystycznych i w szeroko pojętym piśmiennictwie. Zasobność nawiązań do wiedzy o wszechświecie uwidoczniła się już w czasach staropolskich. Tradycje kosmologii biblijnej i arystotelesowskiej uzgadniano i konfrontowano wówczas z osiągnięciami nowej astronomii. Ciekawość pisarzy budziły wymiary kosmosu, a także odległości między Ziemią a innymi ciałami niebieskimi. Astrologia, uwydatniająca związki pomiędzy makrokosmosem a mikrokosmosem organizmu człowieka, była dla poetów kanwą dla rozmaitych wariacji na temat „dzieci planet", budziła zainteresowanie medycyny i skłaniała do ujęć satyrycznych. Kontrapunktem dla odrzucenia astrologii w dobie oświecenia były pochwały astronomii formułowane zgodnie z ideałem nauki właściwym dla tego okresu. Utwory powstałe w epoce pozytywizmu dokumentują fascynacje astronomią, które przekładały się na wykonywane przez literatów projekty popularyzacji jej osiągnięć, na próby uspójniania astronomii z religijnym obrazem świata, na wpisywanie astronomii w konteksty refleksji epistemologicznej i antropologicznej. Twórcy Młodej Polski w perspektywie ówczesnej wiedzy rozpatrywali możliwości istnienia wielu światów zamieszkanych przez istoty żywe, eksponowali poetyckie walory astronomii i ujmowali ją jako „sferę marzenia". Literatura ostatnich dziesięcioleci poświadcza, iż dociekania dotyczące budowy niebios (pomiędzy innymi te, które odwoływały się do wyjaśnień mechanistycznych) budziły niekiedy żywy oddźwięk polemiczny. Twórczość najnowsza dostarcza też przykładów stereotypizacji wiedzy o kosmosie – tak jak ma to miejsce w prozie fantastycznonaukowej, skoncentrowanej na krytycznym naświetleniu życia społecznego i współczesnej kultury.