Pogranicze. Podróż przez historię Ukrainy 988-2022

Kto nie zna dziejów Ukrainy, ten nie zrozumie wydarzeń, które obecnie rozgrywają się za naszą wschodnią granicą.

Czym jest historia Ukrainy, skoro niepodległe ukraińskie państwo istnieje, nie licząc epizodów, dopiero od 1991 roku? Jak tę historię napisać, aby powstała spójna, zrozumiała opowieść o losach nierozumianego narodu?

Z tym problemem niewielu odważyło się zmierzyć i chyba nikt nie osiągnął tak korzystnego efektu, jak Anna Reid, autorka lubianej w Polsce i na świecie książki o oblężonym Leningradzie. Pogranicze… to nietuzinkowe połączenie książki historycznej i reportażu. Opowieść Reid jest zarazem podróżą po współczesnej Ukrainie i wędrówką poprzez jej dzieje, inspirowaną odwiedzanymi miejscami. Od Rusi Kijowskiej poprzez rządy mongolskie, litewskie, polskie i rosyjskie, niemieckie i sowieckie po dzień dzisiejszy – nie ulegając idealizującej ukraińskiej autokreacji ani tradycyjnej i współczesnej propagandzie rosyjskiej – Anna Reid konsoliduje ukraińską przeszłość w barwny, zapadający w pamięć, tragiczny i pouczający obraz nierozerwalnie związany z naszą narodową historią. Od polskich kościołów Lwowa po rosyjskojęzyczny przemysłowy Donbas autorka prezentuje Ukrainę dawną i tę w granicach młodego państwa wraz z jego mieszkańcami: babuszką pamiętającą czasy znacznego Głodu, donieckim górnikiem, krymskim Rosjaninem, Polakiem z Kamieńca Podolskiego, Żydem z Iwano-Frankiwska, dysydentem z czasów sowieckich czy współczesnymi mieszkańcami Kijowa.

Najnowsze wydanie książki Reid uzupełniła o rozdziały, które do historii Ukrainy dopisało życie. Autorka prezentuje, jak kolejne ukraińskie rządy próbowały radzić sobie z licznymi problemami od czasu aneksji Krymu i początku walk w Donbasie w 2014 roku. Krystalicznie rozpisuje przygotowawcze działania Rosji do agresji na całkowitą skalę, w tym operację przepisywania historii obu krajów przez Putina, a także przebieg samej inwazji i ukraińskiego oporu. Jej zapiski z pobytu w Ukrainie – na niedługo przed atakiem z 24 lutego oraz tuż po wyzwoleniu Buczy i Irpienia – należą do najmocniej przejmujących fragmentów tej ważnej książki.