Pomiędzy bukwą a literą

„Książka Heleny Duć-Fajfer jest próbą całościowego ujęcia powstającego współcześnie w Polsce piśmiennictwa białoruskiego, ukraińskiego i łemkowskiego, traktowanego jako literatura wschodniosłowiańskich mniejszości i badanego przy zastosowaniu perspektywy i pojęciowego instrumentarium studiów postkolonialnych. Punktem wyjścia są w niej problemy relacji kultury, literatury i władzy, sprzężenia politycznej i symbolicznej dominacji większości i podporządkowania mniejszości symbolicznym i politycznym strukturom władzy centrum. Stanowczy obszar eksploracji zaś stanowią literackie sposoby mówienia w przypadku mniejszościowej rozumianej jako sytuacja podporządkowania".

Z recenzji dr hab. Eugenii Prokop-Janiec

Pojęcie dyskurs mniejszościowy, stosowane w książce, oznacza „nie tylko i nie tyle tekstualność, głos, słowo poszczególnych mniejszości, ile unikalny charakter ich wypowiadania się wynikający w wysokim stopniu z pozycji podporządkowanej, która szczególnie determinuje całokształt rozumienia siebie w otaczającej rzeczywistości społecznej. W ten sposób określamy istotę odmienności dyskursywnej, co pozwoli odnosić się nie tyle do generowanych form i treści, ile do ich ideowego źródła, podłoża, tożsamościowej bazy, generującej inność jako kategorię interpretacyjną dla bycia zmarginalizowanym wobec czegoś, tzn. Wobec sił dominacyjnych. Literatura, piśmiennictwo jako źródło wyrażania, komunikat i tekst jest najszczególniej płodnym obszarem kulturowym dla poszukiwania i określenia tych tendencji i sił dyskursywnych, dostarcza obrazów i emocjonalnych odniesień, pozwala uchwycić niuanse, a także wieloznaczności bycia pomiędzy i bycia walencyjnego. Tym sposobem można znaleźć też punkty odniesienia dla izolujących się (być może bardziej niż izolowanych) literatur mniejszościowych wobec dominującego dyskursu ujętego w kanon narodowy, niestanowiące tylko aplikacji i wysepek kulturowej specyfiki, lecz mogące nieraz służyć za nicujące zwierciadło, w którym przyjrzeć się może skanonizowana kultura. W literaturach mniejszości etnicznych odkrywamy upodmiotowionego Innego, bo tylko taki może zwiększyć dyskurs narodowy (w rozumieniu narodu obywatelskiego) o te konieczne każdej kulturze »wysepki odmiennej organizacji«, które są nad wyraz płodne i inspirujące ze względu na powszechną konieczność ich zgodnego z systemem strukturyzowania".

(Ze Wstępu)