Maria jarema, AZ#4DB8C28CEB/DL-ebwm/epub (Słowo/Obraz Terytoria)

Książka podzielona jest na trzy komplementarne części. Pierwszą są pisma skategoryzowane Marii Jaremy: o malarstwie, rzeźbie i architekturze światowej, procesie twórczym, społeczeństwie, polityce, statusie artystów czy sytuacji pań. Głos Jaremianki jest solidny, znaczący, a ona sama atrakcyjnie odnosi się do bieżących wydarzeń, rozważa tradycję i antycypuje tendencje współczesne. Druga część tomu to reprodukcje i opisy prac Jaremy – jednocześnie tych wysoko lubianych, jak i dotychczas nieznanych i/albo niepublikowanych, pochodzących z prywatnych serii. Trzecia część to komentarze ekspertek i ekspertów, teksty o sztuce i postaci Jaremy.

Fragment wstępu Agnieszki Daukszy:

„Koncepcja estetyczna i społeczna Marii Jaremy to wyraz niezgody. Powstawała, wtórując praktyce artystycznej, rozwijała się w dialogu z ówczesnymi stanowiskami ideowymi i społecznymi, umacniała się w konfrontacji z działaniami czołowych artystów awangardy europejskiej. Jarema pisywała mało, niechętnie, w afekcie – pretekstem większości tekstów jest chęć polemiki lub interwencji, przesunięcie dyskusji na inne tory. Uważała, iż słowa na ogół nie są w stanie reprezentować materii wizualnej, używała ich z konieczności jako „najbardziej ogólnego środka porozumienia pomiędzy ludźmi”. Deklarowała bez kokieterii: „Nie wiem, czy nie powiem bzdur, bo ani mówić, ani pisać nie umiem, ale pewne rzeczy mnie bardzo obchodzą i chcę się wypowiedzieć”. Nie chodziło jedynie o niedostateczną sprawczość głosu damskiego czy modernistyczne przeświadczenie o niewyrażalności doświadczeń, ale o nieprzystawalność medium językowego i plastycznego: „[gdy] układają się nasze myśli w zdanie, zauważamy,budujemy nową konstrukcję czy strukturę, która staje się poezją, literaturą, filozofią, historią, traktatem naukowym czy metodologicznym na temat obrazu. To nam daje złudzenie, że zbliżamy się do niego”.

Z recenzji prof. Dr hab. Marii Poprzęckiej:

„Zaangażowanie towarzyszące Jaremiance przez całe życie sprawia, że spuścizna obejmująca jej wypowiedzi jest bogata i najróżniejsza. Gromadzi jednocześnie teksty programowe, jak i niezwykle osobiste notatki, które redaktorka tomu pozyskała dzięki pracy z prywatnym archiwum artystki, zawierającym również nieznane rękopisy. Dzięki tej rozmaitości dostajemy zniuansowany wizerunek Marii Jaremy. Z jednej strony postać radykalnej aktywistki, z drugiej prywatny portret myślącej kobiety, pełnej wahań i wątpliwości. […]

Druga część tomu to zbiór esejów poświęconych sztuce Jaremy, które w sumie składają się na konkretne dopełnienie wiedzy o życiu i działalności tej wybitnej, nad wyraz interesującej osobowości twórczej. Publikacja wypowiedzi artystki i naukowe studia jej poświęcone należały się Jaremiance od dawna”.