Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?

Czy chciałbyś spotkać się z przyjacielem i po kilkugodzinnej pogawędce wstać z fotela z poczuciem, iż dużo głębiej rozumiesz neuronaukę, naturę ludzką i zagadnienie wolnej woli? Jeśli tak, przeczytaj tę książkę. - JONATHAN HAIDT, autor bestsellerowgo "Prawego umysłu".

Ojciec neuronauki poznawczej i autor Istoty człowieczeństwa pokazuje skłaniające do refleksji argumenty przeciwko powszechnemu przekonaniu, że nasze życie jest w pełni zdeterminowane przez procesy fizyczne, a co za tym idzie – nie jesteśmy odpowiedzialni za swoje czyny.

W ostatnich latach upowszechnił się pogląd dominujący w nauce o ludzkim mózgu: ponieważ światem fizycznym rządzą prawa fizyczne, a nasz mózg stanowi część tego świata, prawa fizyczne determinują ponadto nasze zachowanie, a nawet naszą świadomą jaźń. Wolna wola nie ma znaczenia – powtarza się niczym mantrę; żyjemy w „zdeterminowanym” świecie.

To nieprawda – twierdzi znany neuropsycholog Michael S. Gazzaniga w swojej wnikliwej, skłaniającej do refleksji książce, opartej na jego wystąpieniach w ramach Wykładów Gifforda – jednej z najważniejszych serii wykładów poświęconych religii, nauce i filozofii. W książce Kto tu rządzi? autor demonstruje pogląd, iż umysł, który jest wytworem procesów fizycznych w mózgu, „ogranicza” mózg, podobnie jak samochody są ograniczane przez stworzony przez siebie ruch uliczny. Pisząc „we właściwy sobie sposób – dowcipnie i bezpretensjonalnie” – jak to ujął Steven Pinker – Gazzaniga pokazuje, że determinizm niezmiernie osłabia nasze poglądy na temat ludzkiej odpowiedzialności. Pozwala zabójcy twierdzić: „To nie ja go zabiłem – to mój mózg”. Gazzaniga dowodzi przekonująco, że niezależnie od ostatnich odkryć naukowych dotyczących fizycznych mechanizmów umysłu, istnieje niezaprzeczalna ludzka rzeczywistość: Jesteśmy odpowiedzialnymi podmiotami, które winny ponosić odpowiedzialność za swoje czyny, ponieważ źródło odpowiedzialności tkwi w sposobie, w jaki ludzie zachowują się w interakcjach z innymi, a nie w ich mózgach.

Ta niezwykła książka porusza problemy z dziedziny neuronauki, psychologii, etyki i prawa i choć czyni to w sposób lekki i przystępny, oferuje głębokie wnioski. Kto tu rządzi? jest ważnym głosem jednego z najwybitniejszych myślicieli naszych czasów.

MICHAEL S. GAZZANIGA jest dyrektorem Centrum Badania Umysłu SAGE na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara, prezesem Instytutu Neuronaki Poznawczej, pomysłodawcą i dyrektorem projektu „Prawo a neuronauka”, realizowanego poprzez Fundację MacArthura oraz członkiem Amerykańskiej Akademii Nauki i Sztuki, Krajowego Instytutu Medycyny oraz Narodowej Akademii Nauk. Jest autorem wielu książek popularnonaukowych, między innymi bestsellerowej "Istoty człowieczeństwa".

RECENZJE

Ważne pytania są specjalnością Michaela Gazzanigi. – „New York Times”

Ta fasc...