Ogniem i mieczem

„Ogniem i mieczem” to pierwsza z trzech powieści znanej Trylogii Henryka Sienkiewicza. Jest 1648 rok. Bohdan Chmielnicki, hetman zaporoski, przygotowuje powstanie kozaków przeciw Rzeczypospolitej. Przypadkowo jego życie ratuje młody rycerz, Jan Skrzetuski. Na kartach powieści sosy Chmielnickiego i Skrzetuskiego będą splatały się często. Skrzetuski z wzajemnością zakochuje się w przepiękniej Helenie Kurcewiczównie. O jej względy zabiega także Jurko Bohun, zaprzyjaźniony z Kurcewiczami Kozak. Bohun i Skrzetuski biorą udział w wojnie polsko-kozackiej, walczą po przeciwnych stronach. Skrzetuski zostaje bohaterem po brawurowej ucieczce z oblężonego Zbaraża i przedostaniu się do króla z informacją, że twierdza potrzebuje wsparcia. Pisana ku pokrzepieniu serc, wzbudzała czytelnicze emocje zaraz po ukazaniu się i niedużo mniejszą popularnością cieszy się i dzisiaj jako romans historyczny z odniesieniami politycznymi dotyczącymi stosunków polsko-ukraińskich.