Przywileje fundacyjne uniwersytetu jagiellońskiego oraz przywilej nadania szlachectwa jego profesorom, AZ#80B8F3EAEB/DL-ebwm/pdf (Universitas)

Utworzenie uniwersytetów zawdzięczamy średniowieczu. Były one wówczas traktowane jako ponadpaństwowe instytucje, specyficzne dla uniwersalnej europejskiej „republiki narodów chrześcijańskich”, stąd również o ich powstaniu mogła decydować wyłącznie jedna z tych dwu ówczesnych potęg: papież lub cesarz. Szczególną opieką powstające uniwersytety otoczył Kościół, nadając im szereg znacznych przywilejów łącznie z wyłączeniem scholarów i wykładowców spod sądownictwa władz świeckich. Dzięki temu uniwersytety dość prędko przekształciły się w międzynarodowe autonomiczne ośrodki życia naukowego o podobnym zakresie działalności i identycznej strukturze organizacyjnej. Podobnie jak w sytuacji innych europejskich uczelni kształtowały się na dodatek losy Akademii Krakowskiej, na której założenie w wyniku prośby Kazimierza obfitego wyraził zgodę przebywający wówczas w Awinionie papież Urban V (Guillaume de Grimoard). W myśl koncepcji królewskiej miała to być szkoła prawnicza, jak o tym świadczy jej struktura oraz podział wynagrodzenia między wykładowców. Zawiesiła ona jednak wkrótce swą działalność i wznowiła ją dopiero w wyniku wydania poprzez Władysława Jagiełłę dzięki staraniom królowej św. Jadwigi przywileju jej odnowienia w dniu 26 lipca 1400 r. W rzędzie zasłużonych dla Uniwersytetu Jagiellońskiego monarchów, obok Kazimierza szerokiego, św. Jadwigi i Władysława Jagiełły, należy również umieścić Zygmunta I, który nadał szlachectwo wszystkim profesorom Akademii Krakowskiej pochodzenia plebejskiego i ich potomkom z prawego łoża. Jego przywilej nie wszedł jednak w życie wskutek oporu szlachty.

Prof. Dr hab. Janusz Sondel urodził się 30 kwietnia 1937 r. We Lwowie jako syn dyrektora majątków miejskich. Już w trakcie studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w czerwcu 1957 r., został zatrudniony w Katedrze Prawa Rzymskiego UJ. W 1964 r. Doktoryzował się na podstawie rozprawy pt. Szczególne rodzaje depozytu w prawie rzymskim, która na międzynarodowym konkursie zorganizowanym poprzez Centro di Studi Romanistici w Neapolu została nagrodzona metalicznym medalem. Prawa rzymskiego dotyczyła także jego praca habilitacyjna pt. Precarium w prawie rzymskim (1972 r.). Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku prof. Sondel odszedł od problematyki praw antycznych i rozpoczął badania nad rolą prawa rzymskiego w kształtowaniu polskiej kultury prawnej. Wyrazem tego – oprócz kilkudziesięciu artykułów – stały się kolejne monografie, a także spory, obejmujący 100 000 haseł Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, który przyniósł autorowi nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Laury Jagiellońskie i Nagrodę ministra edukacji narodowej I stopnia. W ramach tej dziedziny badawczej prof. Sondel zajął się także historią Uniwersytetu Jagiellońskiego, a przy tej okazji jego związkami z Kościołem rzymskokatolickim. Temu właśnie zagadnieniu poświ...