Psychologia twórczości plastycznej (IMPULS)

Książka „Psychologia twórczości plastycznej" jest pierwszą pozycją naukową z tego zakresu w Polsce. Zbudowana jest z trzech części: część I obejmuje teoretyczne podstawy twórczości plastycznej w świetle głównych nurtów psychologii XX w. I teorii psychopatologicznej, psychoanalizy i psychologii głębi, psychologii poznawczej, humanistycznej i interakcyjnej. Autor wychodzi z założenia, iż każda z wymienionych teorii wyjaśnia w jakimś stopniu istotę i mechanizmy procesu twórczego, uwarunkowania osobowościowe i społeczne, ale ani jedna z nich nie może pretendować do miana teorii uniwersalnej. Część I-szą kończy prezentacja stanowiska holistycznego (teorii interakcyjnej), traktowanego jako hipotetyczna podstawa do dalszych badań. Część II-ga to efekt 30-letnich badań empirycznych, prowadzonych osobiści przez autora, obejmujących fazy i etapy rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży, zjawisko kryzysu w okresie fizjoplastyki, próby przezwyciężenia tych zahamowań i analizę typologiczną cyklu twórczego. Łącznie autor przebadał ponad 25 tysięcy wytworów dzieci od 2 r.ż., młodzieży do 20 r.ż. Część III-cia to analiza podstawowych funkcji twórczości plastycznej w ujęciu człowieka (edukacyjnej, projekcyjnej, terapeutycznej). Całość ilustrowana przykładami reprodukcji dzieł sztuki i prac dzieci i młodzieży. Podejście teoretyczne, badania eksperymentalne czynią z tej monografii pracy oryginalną dla nauki oraz ważną dla praktyki pedagogicznej. Praca oparta jest na realizacji własnego wieloletniego programu badawczego (30 lat). Było to realne dzięki profesjonalnemu przygotowaniu Autora w dziedzinie psychologii i plastyki. Badania i analiza materiałów empirycznych pochłonęły poprzez te 30 lat tysiące godzin. Była to praca oparta na samosterowności i realizacji własnej pasji poznawczej, bez jakiegokolwiek wsparcia finansowego ze strony uczelni, czy sponsorów prywatnych. Oddajemy do Państwa rąk książkę, niemającą jak dotąd pierwowzoru w literaturze psychologicznej w takim jak ta zakresie, jest autorską próbą dyskusji z czytelnikami. Ambicją autora nie było opracowanie podręcznika w ujęciu encyklopedycznym lub wyczerpująco przybliżającego szczegółowe opracowania związane z psychologią twórczości artystycznej. Publikacja jest wykładnią nie tylko wiedzy, doświadczenia osobistego, lecz także przyjętego systemu wartości. Takie nastawienie pozwalało autorowi na wybiórcze traktowanie materiału historycznego (dzieł sztuki) i wielu opracowań naukowych. Przedstawione w książce rozważania o twórczości plastycznej posłużą wielu psychologom jako materiał do refleksji, a plastykom przybliżą wiedzę psychologiczną na temat tej dziedziny twórczości. Ten ostatni cel wpłynął w znacznym stopniu na sposób prezentacji zagadnień z nią związanych. Autor unikał recept, komplikacji formalnej treści, niezrozumiałej dla plastyków prezentacji informacji statystycznych z badań empirycznych. Przyjęte sposoby prezentacji wiedzy znalazły wielokrotne potwierdzenie w licznych kontaktach ze środowiskami twórców i z psychologami badającymi problemy dotyczące psychologii twórczości. Studia teoretyczne i badania empiryczne omówione w tej książce są związane są z jedną, ale jakże znaczną dziedziną aktywności ludzkiej. Twórczość plastyczna, obejmująca rysunek, malarstwo, grafikę, rzeźbę, architekturę, urbanistykę i mnóstwo sztuk używanych (np. Projektowanie form użytkowych, sztukę ogrodową, projektowanie ubiorów itp.) i wchodzących w syntezę z innymi dziedzinami sztuki (film, teatr, cyrk), to aktywność posiadająca ponad 40 tysięcy lat. Wszakże ewolucja twórczości plastycznej w zróżnicowanych kręgach kulturowych to domena historii sztuki, niemniej psychologia, która poszukuje społecznych i osobowych uwarunkowań i mechanizmów tej dziedziny działalności ludzkiej, musi odwoływać się do faktów historycznie uzasadnionych.