Topos piękna i brzydoty w antycznej kulturze greckiej

Przedmiotem rozważań jest odczuwanie atrakcyjna i brzydoty poprzez antycznych Greków. Egzemplifikacją tych pojęć stają się ukształtowane przez kulturę grecką toposy: topos przepięknej Heleny, a także topos graus methyse – anus ebria, czyli „starej pijaczki".

Podobnie jak poglądy na temat piękna i brzydoty, tak i funkcjonujące na przestrzeni wieków toposy zmieniają się, ulegając najrozmaitszym modyfikacją. Oznacza to,mają one charakter dynamiczny. Odzwierciedlają bowiem zjawiska historyczne, społeczno-polityczne czy religijne właściwe danym czasom.

Zmiany, jakie zachodzą w obrębie tych zjawisk determinują jednocześnie sposób ich naświetlania w tekstach kultury. Te zaś są bowiem czułą membraną, zwierciadłem, w którym odbija się dynamiczne życie polis we wszystkich jego przejawach.

Podjęte w książce analizy dwu wymienionych toposów: spektakularnej Heleny i graus mythyse zmierzają do odpowiedzi na pytanie, czy w przepięknie kryje się brzydota, a w brzydocie piękno. Z przedstawionych rozważań wynika, że Helena, jako ikona efektowna, staje się uosobieniem jego destrukcyjnej, niszczącej siły, zasługującej jedynie na negatywną waloryzację.

Analiza postaci graus methyse – anus ebria prowadzi natomiast do wniosku, że topos ten odwraca konwencjonalny sposób postrzegania przepiękna i brzydoty. Następuje w nim zaskakująca relatywizacja, a nawet odwrócenie utartych pojęć, natomiast w kontekście dionizyjskim topos ten nabiera głębokiego, symbolicznego sensu.

Konkludując, możemy zatem powiedzieć, iż o sposobie waloryzowania przez antycznych Greków błyskotliwa i brzydoty decydowały nie tyle przesłanki zewnętrzne, ile raczej treści, które były w nie wpisywane, a więc to, czego stawały się symbolem, ikoną czy paradygmatem.