Wybór źródeł do dziejów ZHP. Tom I

Z recenzji prof. Dr. Hab. Bogusława Śliwerskiego: „Ten wybór jest rewelacyjny. Na ogół dlatego, że ma rzetelną strukturę, zgodną z me- todologią badań historycznych i po perfekcyjnej kwerendzie.

Dla badaczy, autorów prac dyplomowych – licencjackich, magisterskich, czy naukowych – doktorskich, habilitacyjnych stanowi ułatwienie w posługiwaniu się tekstami, do źródeł ich ulokowania już nie trzeba jeździć.

To niezwykle ułatwi i przyspieszy prace interpretacyjne. Redaktorka wyboru poprawnie, bo zgodnie z metodologią nauk pomocniczych historii uzasadnia swój i wspomagające identyfikację źródeł oznakowanie tekstów.

Po kolekcji „Przywrócić pamięć" będzie to kolejne, bogate źródło wiedzy, które odsłania nieszablonowy charakter pedagogiczny harcerskiego ruchu we wszelkich jego dziedzinach i sferach oddziaływania na jego członków i kadry.

To także jest wspaniała pomoc dydaktyczna. Gdyż w ramach zajęć z „historii wychowania i myśli pedagogicznej" można pracować analitycznie z mocnymi tekstami. Nie wspominam już o za- letach tego wydania dla współczesnego harcerstwa, które w swoich debatach powinno brać pod uwagę roztropność minionych pokoleń, twórców, a także transformatywnych kontynuatorów metody harcerskiej, lecz i genialną niepodzielność odzwierciedlonych w dokumentach wpływów wychowawczych." Działalność i historia Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) są tematem licznych opracowań, są to przeważnie: – wspomnienia harcerek i harcerzy, drużyn, kręgów; – syntetyczne opracowania poszczególnych okresów dziejów organizacji; – wybory źródeł dziejów ZHP obejmujące fragment jego działalności.

Na rynku księgarskim dostępne są także wznowienia książek harcerskich z dawnych lat, wśród których eksponuje się seria opracowana poprzez Oficynę Wydawniczą „Impuls" pod hasłem „Przywrócić Pamięć".

Brak jest - w moim odczuciu – opracowania, które zawierałoby zbiór oryginalnych źródeł dotyczących dziejów ZHP, od chwili powstania stowarzyszenia do czasów współczesnych. Dlatego podjęłam próbę opracowania Wyboru źródeł do dziejów ZHP, ujętego w trzech tomach.

Opublikowanie niniejszych źródeł ma na celu udostępnienie szerszemu gronu czytelników tworzyw przystępnych jak dotąd nielicznym. Chciałabym w ten sposób ułatwić zainteresowanym osobom studia nad dziejami ZHP, poprzez samodzielną lekturę i własną interpretację zgromadzonych dokumentów.

W niniejszym opracowaniu umieściłam źródła odnalezione w trakcie kwerend przeprowadzonych w latach 2005-2014 w zasobach Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN); Biblioteki i Archiwum Muzeum Harcerstwa w Warszawie (MH); w Bazie Internetowych Systemów Aktów Prawnych- ISAP; stronach internatowych ZHP, oraz we wcześniejszych publikacjach zwartych zawierających źródła.

Na niniejszy wybór źródeł do dziejów ZHP składają się następujące tomy: – pierwszy Narodziny i czas próby ruchu harcerskiego (1918–1944), składający się z dwóch części Narodziny ruchu harcerskiego (1918–1939) i Czas próby (1939–1944); – drugi Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944-1988) składający się z trzech części Walka o zarys harcerstwa (1944-1947); Sowietyzacja harcerstwa (1948–1955); Odwilż, harcerstwo w socjalizmie, kryzys i upadek (1956–1988); – trzeci Odrodzenie, lata demokracji (1989–2014), stanowiący część szóstą.

Okresy omówione w poszczególnych częściach zostały wyszczególnione w oparciu o periodyzacje historii harcerstwa Olgierda Fietkiewicza, Mariana Miszczuka i Bogusława Śliwerskiego. Ze względu na obszerność i dużą liczbę tworzyw dotyczących dziejów ZHP, zrezygnowałam z zamieszczenia ich wszelkich i skoncentrowałam się tylko na wybranych, dlatego każda część niniejszego zbioru źródeł gromadzi dokumenty sklasyfikowane według następujących kategorii: – Dokumentacja Zjazdów ZHP, a także pozjazdowe decyzje władz ZHP (ze względu na obszerność tworzyw źródłowych zamieściłam tu tylko źródła odnoszące się do ideologii ZHP, pomijając np.

sprawy dotyczące finansów stowarzyszenia, odznak, wydawnictw. Uchwały, wnioski i stanowiska dotyczące Statutów i Harcerskich Kodeksów umieściłam w rozdziałach ich dotyczących.); – Statuty ZHP; – Harcerskie Kodeksy.

W części drugiej, trzeciej i czwartej ze względu na uwarunkowania historyczne nie można było wykorzystać tego klucza. Zamieszczone źródła charakteryzuje bogactwo nazw. Celem ich ujednolicenia w spisie treści nie podaję oryginalnych tytułów dokumentów tylko uogólnione nazwy według następującego klucza: – wariant dokumentu (informacja, wnioski, zaproszenie, uchwały, ustalenie, list, artykuł, komentarz, rozkaz, rota i inne); – twórca (imię i nazwisko lub nazwa np.

Zjazd Walny ZHP, Rada Naczelna); pomijam tytuły i stopnie naukowe poziomy instruktorskie; – informacja na temat treści danego dokumentu. Oryginalne nazwy źródeł zostały umieszczone na początku każdego prezentowanego dokumentu oraz w Spisie Źródeł (Załącznik nr 1).

Podaję dodatkowo miejsce dostępu do źródła, używając dookreśleń: dostęp AAN w Warszawie, MH w Warszawie, zasoby własne i inne. Ze względu na zły stan fizyczny niektórych źródeł, np. Blaknięcie tekstu umieszczonego na bibułce, kalce, kruszenie się papieru, czy także niska jakość druku, większość dokumentów została przeze mnie przepisana z zachowaniem oryginalnej pisowni, stylistyki źródła.

w sytuacji ubytków w dokumencie albo niemożliwości odczytania go w przepisanym tekście wstawiałam wielokropek a w przypisie starałam się określić orientacyjną liczbę brakujących/nieczytelnych wyrazów. Tam gdzie stan dokumentu na to pozwolił zamieściłam skany dokumentów.

Dla ułatwienia lektury i ewentualnych dalszych poszukiwań na końcu niniejszego opracowania umieszczono Chronologiczny wykaz Zjazdów ZHP (Załącznik 2) i Wykaz Statutów ZHP (Załącznik nr 3). Oficyna Wydawnicza "Impuls" poleca: Tom I Tom II Tom III