Nauczanie i uczenie się języków obcych młodzieży z dysleksją

Celem niniejszej monografii jest naukowa diagnoza obejmująca oszacowanie warunków i perspektyw nauczania i uczenia się języków obcych młodzieży z dysleksją, ze szczególnym uwzględnieniem zasad dydaktyki autonomizującej.

Dotychczasowe ustalenia naukowe w tym obszarze są niewystarczające, a skategoryzowane dane wymagają usystematyzowania odpowiednio do obecnego polskiego kontekstu edukacyjnego. Rozważania prowadzone są przez analizę dotychczasowych ustaleń w tym zakresie (propozycje teoretyczno-analityczne zawarte w rozdziale pierwszym, drugim i trzecim), a także dyskusję badań własnych zaprezentowanych w rozdziale czwartym.

Rozdział pierwszy ukazuje stan badań dotyczący kształcenia językowego młodzieży z dysleksją rozwojową. Wprowadzeniem do niego jest analiza pojęcia i znaczenia dysleksji w procesie nauczania i uczenia się języków obcych – część ta ma charakter przeglądowy, gdyż taka właśnie perspektywa pozwala na dokonanie konfrontacji poglądów między powszechnie funkcjonującym myśleniem o dysleksji w kategorii deficytu poznawczego a postrzeganiem tego zagadnienia jako przejawu różnic indywidualnych.

Następnie omawiane są właściwości standardowe grupy wiekowej młodzież w kontekście ich wpływu na proces nauczania i uczenia się języków obcych i unikalne trudności młodzieży z dysleksją, które mogą się przejawiać w sferze poznawczej, językowej, emocjonalnej i społecznej.

Przedstawiona także została problematyka solidnych stron i zdolności uczniów z dysleksją. W ostatnim podrozdziale analizie poddawane są uwarunkowania kształcenia językowego uczniów z dysleksją, obejmujące kontekst europejski i prawodawstwo polskie i realizacja wsparcia uczniów z dysleksją w polskim systemie edukacyjnym, z uwzględnieniem roli poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego.

Rozdział drugi poświęcony jest zagadnieniu indywidualizacji nauczania języków obcych młodzieży z dysleksją, jej istocie, a także możliwościom realizacji. Punktem wyjścia do rozważań na ten temat stały się specjalne potrzeby edukacyjne omawiane w kontekście różnic indywidualnych pomiędzy ludźmi, z perspektywy edukacji włączającej.

Następnie prowadzone są rozważania na temat rozumienia indywidualizacji nauczania języków obcych, a także jej realizacji w polskiej rzeczywistości edukacyjnej. Cel analizy stanowi stwierdzenie, jak postulat indywidualizacji procesu nauczania realizowany jest w kształceniu instytucjonalnym w Polsce, jaki jest aktualny stan prawny dotyczący nauczania języków obcych w tym zakresie, a także jak wygląda rzeczywista organizacja indywidualnego wsparcia uczniów z dysleksją w szkole i klasie.

Ponieważ przepisy prawa oświatowego wyraźnie akcentują konieczność uwzględniania jednostkowości uczącego się, a także obligują nauczycieli, a więc i nauczycieli języków obcych, do regulowania cyklu dydaktycznego do jego potrzeb i możliwości, za znaczne renomowano także przeprowadzenie analizy tego, jak indywidualizację procesu nauczania rozumieją nauczyciele języków obcych, jakie działania w tym zakresie podejmują, jak identyfikują specjalne potrzeby uczniów.

Celem ostatniego podrozdziału jest ukazanie dydaktycznych aspektów nauczania języków obcych młodzieży z dysleksją. Analizie podlegają takie zagadnienia, jak: wybór języka obcego w toku szkolnej edukacji i różnicowanie dydaktyczne, omawiane w sferze celów, treści, sferze metodyczno-organizacyjnej oraz środków dydaktycznych.

Szczególną uwagę poświęcono – przedstawionej w ostatnim podrozdziale – specyfice oceniania młodzieży z dysleksją.