Żydzi i Polacy 1918–1955. Współistnienie – zagłada – komunizm

Kronika wydarzeń, poddawanych poprzez Autora naukowej analizie. Z jednej strony nie zgadza się On na spotykane wśród Polaków utożsamianie wszystkich Żydów z tzw. Żydokomuną. Z drugiej – wydajnie podważa tezę niektórych żydowskich środowisk o polskiej współodpowiedzialności za eksterminację ich narodu w czasie ostatniej wojny. Widzi raczej obie nacje: polską i żydowską, jako dwa zbiory mocnych osób, które to osoby są indywidualnie krzywdzone przez każdą próbę formułowania na ich temat negatywnych uogólnień.

„W rzeczywistości – pisze we Wstępie – powinniśmy odróżniać społeczeństwo żydowskie od wszelkich komunistów w ogóle, a stanowczo od komunistów żydowskiego pochodzenia. Z drugiej zaś strony, powinniśmy przestać porównywać »polski antysemityzm« do »hitleryzmu«”.

Praca Chodakiewicza jest prekursorska. Do momentu jej pierwszej publikacji w świecie naukowym nie funkcjonowała rzetelna analiza relacji żydowsko-polskich przed wojną, w czasie wojny i po niej. Z samych przypisów wynika, jak gigantycznego wysiłku intelektualnego Autor dokonał, prowadząc kwerendę w kilkunastu archiwach w USA i w Polsce – oraz zapoznając się z setkami pozycji literatury przedmiotu.

Naturalizm książki jest wstrząsający. Z naukową uczciwością odkrywa ona te karty z historii wspólnej Żydów i Polaków, o których jedni i drudzy chcieliby czasem zapomnieć. Z tego powodu stanowi wyjątkowo rzetelny przyczynek do wolnego od pojednawczej hipokryzji, autentycznego porozumienia pomiędzy naszymi narodami.