Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego

Publikacja jest próbą zarysowania w miarę wielostronnego obrazu średniowiecznej architektury Pomorza Zachodniego, jej głównych nurtów i problemów. Choć obszar ten obfituje w dzieła architektury średniowiecznej – niejednokrotnie wybitnej jakości i skali – brak było dotychczas syntetycznego opracowania na ten temat.

Zakres chronologiczny obejmuje okres od pojawienia się architektury murowanej na przełomie XII i XIII w. Do początku XVI w. Omawiany tutaj obszar rysuje się jako swoisty region artystyczny o standardowych odrębnościach, jednak z drugiej strony jest on częścią obszernego regionu nadbałtyckiego.

Krajobraz kulturowy tego terytorium zachował w pokaźnym stopniu do dziś atrybuty ukształtowane w średniowieczu: miasta o regularnej siatce ulic, głównie nieznaczne, z dominującą bryłą kościoła w centrum, rozrzucone są wśród rozległych pól, lasów i jezior.

W poszczególnych częściach książki przedstawiony został historyczny i topograficzny kontekst, uwarunkowania technologiczne i materiałowe, rozwój typów przestrzennych i przemiany stylowe. W architekturze odzwierciedlały się przemiany społeczne – od stosunkowo później chrystianizacji, poprzez burzliwy rozwój w XIII wieku, konsolidację w XIV wieku, szczyt rozwoju na przełomie XIV i XV wieku, po schyłek w początku XVI wieku.

Szczególną uwagę poświęcono analizie i interpretacji dzieł najwybitniejszych, wyznaczających kierunki rozwoju lub najszczególniej reprezentatywnych, gdyż wśród setek powstałych w tym czasie budowli znajdują się niewątpliwe arcydzieła – z katedrą w Kamieniu Pomorskim, opactwem w Kołbaczu, kościołami farnymi Stargardu i Szczecina na czele.

Ich znaczenie wykracza daleko poza kontekst regionalny, są one pomnikami architektury w skali europejskiej.