Życie prywatne Polaków w XIX wieku

W pierwszym odruchu dziewiętnaste stulecie zdaje się być pozbawione poczucia humoru. Emocjonalny odbiór epoki przywodzi skojarzenia z obrazami cierpienia, niezgody, buntu, smutku, tęsknoty. Wyobrażenie o stanie psychiki społeczeństwa polskiego pod zaborami głównie łączymy z melancholią – wynikającą z poczucia utraty wolności, mienia, bliskich osób, emigracji, będącą skutkiem braku ojczyzny. A jednak Polacy w okresie budowania swej tożsamości narodowej, walk narodowowyzwoleńczych, represji popowstaniowych, dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości pod wpływem przemian społecznych, cywilizacyjnych, modernizacyjnych, gospodarczych i demograficznych nie byli pozbawieni poczucia humoru. Przeciwnie, humor, umiejętność prowadzenia dowcipnych konwersacji i zabawnych ripost były wysoko uznaną cechą mieszkańców ziem polskich. Humor i satyra pozwalały na oswojenie nieprzystępnej rzeczywistości i nierzadko stawały się formą oporu wobec autorytarnych systemów zaborczych. Śmiech stanowił narzędzie wyrażające cały wachlarz emocji: od radości i akceptacji po ironię, kpinę, szyderstwo, negację. Był to ważny i uwielbiany składnik „towarzyskości". Przez szkiełko ironii obserwowano zmieniającą się rzeczywistość: wynalazki, innowacje techniczne, rozwój kolei, przenikające z Zachodu trendy kulturowe, modę, emancypację kobiet, ruchy polityczne i społeczne. W satyrze prezentujeno jeszcze skomplikowane warunki egzystencjalne. Śmiech niwelował strach, krzepił Polaków w obliczu skomplikowanych sytuacji, jednoczył. W prezentowanym tomie namawiamy do spojrzenia na życie prywatne dziewiętnastowiecznych Polaków „cum humor". Książka demonstruje, co w dziewiętnastym stuleciu Polaków bawiło, z czego żartowano, jakie były formy i warianty żartu, jakie zdarzenia prezentowano w obiektywie satyry, wreszcie jaką rolę odgrywały żart, dowcip, anegdota, satyra w życiu powszednim, prywatnym i publicznym.