Gra wielkich mocarstw o Bałkany w XXI wieku. Studium wpływów Chin, Rosji i USA

[…] Zakończenie zimnej wojny miało znaczący wpływ na sytuację Bałkanów, wówczas bowiem nastąpiła zmiana względnie stałego układu bezpieczeństwa na rzecz wzrostu czynników, które destabilizowały ten układ.

Rozpad komunistycznej Jugosławii doprowadził do ustanowienia na Bałkanach nowych jednostek politycznych, z możliwością ich dalszej fragmentaryzacji. Przy czym uaktywnił się kolejny spory gracz, którego interesy strategiczne można identyfikować z Bałkanami, i którym stały się Stany Zjednoczone (obecne zresztą w tym regionie od zakończenia II wojny światowej).

zasadniczym celem monografii jest analiza działalności prowadzonej na Bałkanach w XXI wieku przez trzy najistotniej zasadnicze mocarstwa na arenie międzynarodowej, z uwzględnieniem zmian w ich polityce, jakie nastąpiły w wyniku agresji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku.

W związku z tym badaniom została poddana polityka prowadzona w tej części Europy po zakończeniu zimnej wojny poprzez Chiny, Rosję i USA. Mocarstwa te wyróżniają się stanowczo aktywnością ukierunkowaną na Bałkany, dążąc do dominacji w stosunkach międzynarodowych w skali globalnej (USA są wciąż aktualnym hegemonem).

Za najistotniej ekspansywne renomowano Chiny aspirujące do budowy nowego światowego porządku na podstawie założeń Pax Sinica, który wprowadza do dyskursu międzynarodowego ideologię całkowicie odmienną (obcą) od zachodnich wzorców demokracji liberalnej i kultury postmodernistycznej.

Główną tezą monografii stało się twierdzenie, iż w XXI stuleciu, tak jak to się działo na przestrzeni wieków, Bałkany są obszarem rywalizacji między państwami spoza regionu o wpływy ekonomiczne, polityczne i militarne.

Tezy szczegółowe zawierają wywody dotyczące następujących kwestii: – Rosja i Chiny intensyfikują relacje gospodarcze i współpracę wojskową z państwami Półwyspu Bałkańskiego; – Stany Zjednoczone dążą do równoważenia wpływów chińskich i rosyjskich w regionie Bałkanów; – Agresja rosyjska na Ukrainę stała się czynnikiem modyfikującym (w wielu aspektach wzmacniającym) dynamikę oddziaływania podmiotów zewnętrznych na Bałkanach; – W epoce globalizacji coraz większe znaczenie mają międzynarodowe stosunki gospodarcze.

W wyniku podjętego procesu badawczego pojawiły się istotne pytania, na które szukano odpowiedzi: Jakie mogą być skutki działalności Chin, Rosji i USA w odniesieniu do Półwyspu Bałkańskiego? Jakie będą efekty strategii tych mocarstw wobec każdego z państw bałkańskich w perspektywie krótkookresowej i długookresowej? Do jakiego stopnia atak Rosji na Ukrainę zmienił sposób oddziaływania dużych graczy w tym regionie? Czy zmiany geopolityczne i polityczne zachodzące na Bałkanach będą miały wpływ na ewolucję ładu międzynarodowego? [...] /ze wstępu/