"Niesłychana tyrania oraz inne postępki wielkiego księcia moskiewskiego..." (1566–1572). Relacja dla Pana Jana Chodkiewicza

Relacja dla Jana Chodkiewicza z 1572 roku jest fascynującą opowieścią o dworze Iwana Groźnego, jego despotycznych rządach, jego podstępach i przerażających okrucieństwach, napisaną poprzez naocznych świadków, Inflantczyków, Johanna Taubego i Elerta Krusego, którzy poprzez jedenaście lat byli początkowo więźniami Iwana, a potem jego dyplomatami.

Po nieudanej próbie zbrojnego odbicia Dorpatu z dłoni cara uciekli do Rzeczpospolitej. Przeszli na służbę Zygmunta Augusta, który istotnie ich cenił. Kompletna wiarygodność Relacji została potwierdzona w latach dwudziestych XX wieku poprzez rosyjskiego historyka Michała Grigoriewicza Rogińskiego, który konfrontował opisane fakty z innymi źródłami.

Obecne wydanie jest pierwszym tłumaczeniem na język polski. również biografie Elerta Krusego i Johanna Taubego oraz historię potomków Johanna Taubego, którzy pod koniec XVIII wieku przenieśli się z Kurlandii na Podole.

Są wśród nich Karol Szymanowski i jego najbliższy kuzyn Karol Taube, jeden z twórców i dowódców Flotylli Pińskiej. Czytając dzieło Johanna Taubego i Elerta Krusego i widząc, do czego są zdolni współcześni władcy Rosji, do czego jest zdolne ich wojsko – okupanci Ukrainy, zdumiewa analogia między obecną Rosją i Rosją czasów Iwana Groźnego.

Raport Taubego i Krusego jest zadziwiająco aktualny.