Kryptonim Dziady - Tylko w Legimi możesz przeczytać ten tytuł przez 7 dni za darmo

25 listopada 1967 roku w Teatrze Narodowym odbyła się premiera Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka. W ten szczególny sposób dyrektor Dejmek, jeden z najwybitniejszych twórców teatralnych drugiej połowy XX wieku, postanowił uczcić pięćdziesiątą rocznicę wybuchu Rewolucji Październikowej. Uważał, iż nie ma w literaturze światowej pokaźniejszego niżeli Dziady utworu wymierzonego w despotyzm carskiej Rosji.

Przedstawienie wywołało niezadowolenie władz PRL. Zarzuciły mu antyradzieckość i religianctwo. Cenzura zatrzymała większość recenzji, a I sekretarza PZPR, Władysław Gomułka, oskarżył Dejmka o „wbicie noża w plecy przyjaźni polsko-radzieckiej". Po kilku przedstawieniach zapadła decyzja o zakazie dalszego grania Dziadów.

W powojennej historii Polski Dziady Adama Mickiewicza, wyreżyserowane przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym jesienią 1967 roku, były jednym z najważniejszych wydarzeń – tak artystycznych, jak i politycznych. Premiera i prędki zakaz wystawiania Dejmkowskiej inscenizacji uruchomił ciąg zdarzeń znany dziś jako Marzec ʹ68. Znane są reperkusje tych wydarzeń – masowe aresztowania wśród rodzącej się dopiero antykomunistycznej opozycji. Ujawniły się także w całej pełni pęknięcia wewnątrz ekipy sprawującej wówczas władzę, co w rezultacie doprowadziło do odsunięcia ówczesnego pierwszego sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki i postępującej erozji komunistycznego reżimu.

Dejmkowskie Dziady są prawdziwym fenomenem – rzadko zdarza się, by przedstawienie teatralne było tak wyraźnym i pięknym impulsem inicjującym poważne zmiany polityczne.