O norwidzie. syntezy i zbliżenia

skatalogowane w niniejszym tomie prace o Norwidzie powstawały na przestrzeni wielu lat i stanowią swojego typu zapis poszukiwania idiomu autora Vade-mecum. Określenie „nieprzystępny poeta" – temat jednej z konferencji zorganizowanej poprzez Instytut Badań nad Twórczością Cypriana Norwida KUL w Kazimierzu Dolnym oraz tytuł wydanej po tej konferencji książki1 – znajduje potwierdzenie w wieloletnim namyśle nad tym bodaj najoryginalniejszym polskim poetą.

Tematyka większości zgromadzonych w niniejszej książce artykułów wynika z udziału jej autora w rozmaitych konferencjach, z zasady norwidologicznych, których organizatorzy zaproponowali jako główne tematy te ogniskujące się wokół Norwidowej spuścizny.

Poznawanie Norwida, jak zauważył w swojej klasycznej już książce Zdzisław Łapiński, to: „otwieranie zamkniętego świata" poprzez „odczytywanie zasady budowy tego świata"2. Norwid to bodaj jedyny poeta, któremu poświęcone jest osobne czasopismo „Studia Norwidiana" i którego twórczość poddawana jest analizom, interpretacjom i uogólnieniom od początku XX wieku3.

Kiedyś pomijany, nieznany, zapomniany, dzisiaj – niełatwy. Outsider romantyzmu, krytyk własnej współczesności, konsekwentny w głoszeniu własnych poglądów, poeta, prozaik, dramaturg, myśliciel, także polityk i socjolog, malarz, rysownik, rzeźbiarz… w te i sporo innych ról można wpisać Norwida, co demonstruje go jako wielostronnego uczestnika życia mentalnego swojej epoki, skomplikowanego do zakwalifikowania w wyraźne ramy przynależności, a zarazem konsekwentnego głosiciela skrystalizowanych dość wcześnie (już w latach czterdziestych XIX wieku) poglądów, którym pozostawał przeważnie wierny do końca swojego życia.

Przedmiotem namysłu poszczególnych rozdziałów niniejszej książki jest więc Norwid i jego dorobek, próba zrozumienia – na ile jest to realne – jego intencji w ich macierzystym kontekście.jednocześnie (co wynika z samej istoty hermeneutyki) kolejne rozdziały książki odsłaniają też rozumienie Norwida w kontekście epoki współczesnej autorowi książki oraz – idiomatyczne rozumienie twórcy Quidama przez niżej podpisanego.

Obiektywizmowi ujmowania tego, co Norwidowe, towarzyszy zatem subiektywny obraz, jaki na przestrzeni wielu lat powstał w świadomości jego czytelnika i komentatora. Książka została podzielona na dwie części.

Pierwszą wypełniają ujęcia syntetyczne od problematyczności umieszczenia Norwida w procesie historycznoliterackim, poprzez poszukiwanie idiomu poety w jego autokreacyjnych zabiegach, dalej – w stosunku do modernizującego się świata, w jego poglądach na historię, współczesność, kulturę, literaturę i na miejsce człowieka w świecie.

Część druga obejmuje próby dotarcia do Norwidowskiego idiomu poprzez analizy i interpretacje wybranych utworów: Quidama, Bransoletki, utworów lirycznych i dramatów: Aktor, a także Kleopatra i Cezar (Ze Wstępu).