Kompetencje społeczne, inteligencja emocjonalna i zdrowie psychiczne studentów - kandydatów na nauczycieli wychowania fizycznego (AWF Warszawa)

Monografia ma charakter studium właściwości psychicznych znacznych w zawodzie nauczyciela wychowania fizycznego. Za takie szanowano kompetencje społeczne, inteligencję emocjonalną oraz kondycję psychiczną.

Celem badania było: 1. Określenie poziomu kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej oraz kondycji psychicznej studentów Wydziału Wychowania Fizycznego Akademii Wy-chowania Józefa Piłsudskiego w Warszawie, 2.

ustalenie ich zróżnicowania ze względu na płeć i kierunek studiów, 3. Poznanie osobowościowych uwarunkowań tych właściwości psychicznych i relacji pomiędzy nimi. Przedmiotem zainteresowania były także zmiany zachodzące w kompetencjach społecznych, inteligencji emocjonalnej, a także zdrowiu psychicznym studentów po roku studiowania i zmiany pod wpływem celowych oddziaływań psychologicznych w postaci warsztatów psychologicznych.

W pracy podjęto próbę stworzenia modelu zawodowego współczesnego nauczyciela wychowania fizycznego w percepcji studentów. Badaniami objęto trzy grupy studentów. Pierwszą grupę stanowili studenci wychowania fizycznego (wf) badani jednokrotnie w latach 2011-2014.

Zostali oni porównani pod względem kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej ze studentami innych kierunków studiów. Drugą grupę stanowili studenci wf, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/16.

W tej grupie badanie kompetencji społecznych, inteligencji emocjonalnej i kondycji psychicznej powtórzono po roku. Trzecią grupę stanowili studenci wf uczestniczący w warsztatach psy-chologicznych badani w 2016-2017 roku.

W pierwszej grupie zbadano ogółem 987 osób, studentów pierwszego roku i pierwszego stopnia: wydziału wychowania fizycznego, studentów turystyki i rekreacji, dziennikarstwa i transportu, w tym 537 panów i 450 pań w wieku 18-26 lat.

Drugą grupę stanowiła młodzież akademicka studiująca na pierwszym roku studiów licencjackich wychowania fizycznego w czerwcu 2016 roku, a następnie powtórzono badania po roku, czyli w czerwcu 2017. W badaniach w pierwszej turze wzięły udział 184 osoby, w tym 122 mężczyzn i 62 kobiety w wieku 17-25 lat.

W powtórzonych po roku badaniach uczestniczyły 132 osoby, w tym 49 stu-dentek i 83 studentów. Grupę uczestników warsztatów generujeły 33 osoby, w tym 18 i 15 panów w wieku 19-35 lat. Zajęcia warsztatowe przeprowadzono w dwóch grupach różniących się pod względem wieku i poziomu studiów.

Zajęcia warsztatowe przeprowadzono w latach 2016-2017. W badaniach zaimplementowano następujące standardowe kwestionariusze psychologiczne: Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS A. Matczak, Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE N.S.

Schutte, J.M. Malouffa, L.E. Hall, D.J. Haggerty`ego, J.T. Cooper, C.J. Goldena, L. Dornheim w polskiej adaptacji A.Ciechanowicz, A. Jaworowskiej, A. Matczak i Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28 Goldberga w polskiej adaptacji Z.

Makowskiej i D. Merecz, a także Inwentarz osobowości NEO-FFI P.T. Costy, R.R. McCrae polskiej adaptacji B. Zawadzkiego, J. Strelau, P. Szczepaniaka, M. Śliwińskiej, Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny MSEI E.

J. O'Briena i S. Epsteina w adaptacji D. Fecenec. Posłużono się także autorską ankietą zawierającą pytania dotyczące przyszłych planów zawodowych, doświadczenia w pracy z klientem oraz modelu zawodowego nauczyciela wychowania fizycznego.

Pierwszy blok analiz empirycznych odsłania profile kompetencji studentów i studentek. Kandydaci na nauczycieli wychowania fizycznego podejmujący studia w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie są zróżnicowani pod względem badanych właściwości.

Jednak w grupie panów przeważają osoby o wynikach wysokich w za-kresie kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Wśród studentek obserwujemy w przewadze wyniki niskie i przeciętne. Obie płcie odznaczają się korzystną kondycją psychiczną.

Wyniki badań potwierdzają, że kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna stanowią czynniki naturalnej selekcji do podejmowanych studiów. Pra-ca nauczyciela wychowania fizycznego i specjalisty w zakresie turystki i rekreacji wymaga rozwiniętych kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej.

Aktywność fizyczna nie różnicowała nasilenia kompetencji społecznych, inteligencji emocjonalnej i kondycji psychicznej przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego. Płeć różnicowała kompetencje psychiczne i inteligencję emocjonalną, wyższe wyniki zanotowano u mężczyzn.

Studentki znamiennie częściej aniżeli studenci uskarżały się na dolegliwości związane z psychicznym funkcjonowaniem. Młodsi, pierwszoroczni studenci odznaczali się wyższą inteligencją emocjonalną aniżeli młodzież akademicka podejmująca studia na początku XXI wieku (2016 versus 2011; 2013 versus 2011).

Ustalono predyktory kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Obszerniejszych kompetencji społecznych w przypadku ekspozycji możemy oczekiwać u studentów mniej neurotycznych i bardziej otwartych na nowe doświadczenia.

Natomiast obfitej inteligencji emocjonalnej możemy oczekiwać u studentów otwartych na nowe doświadczenia, o znacznych kompetencjach w sytuacji ekspozycji i o wysokiej samoocenie. Ustalono także związki pomiędzy zdrowiem psychicznym, kompetencjami społecznymi i inteligencją emocjonalną.

Dotyczą one jednak tylko niektórych ba-informacji rozmiarów, a ich siła nie jest duża. Im mniejsze kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna tym pokaźniejsze nasilenie zaburzeń funkcjonowania. Badania longitudinalne (porównanie wyników pomiaru na pierwszym i drugim roku studiów) pozwoliły dostrzec wagę naturalnego treningu społecznego w kształtowaniu kompetencji społecznych, inteligencji emocjonalnej i troski o zdrowie psychiczne młodzieży.

Częściowo poprawie uległa kondycja psychiczna badanych osób. Jeśli zaś chodzi o inteligencję emocjonalną to wyniki badań sugerują raczej konieczność celowego oddziaływania w zakresie oczekiwanych zmian.

Warsztaty psychologiczne stanowiły narzędzie interwencji w kierunku poprawiania jednocześnie kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej jak i pod-noszenia kondycji psychicznej. Kompetencje społeczne zmieniły się na korzyść u badanych osób, jednak nie wszystkie ich wymiary.

Inteligencja emocjonalna mierzona przy użyciu narzędzia INTE nie uległa zmianie. W wyniku uczestnictwa w warsztatach psychologicznych „Komunikacja w świetle przeżywanych uczuć i emocji, Przebaczenie, O potrzebie miłości" zaobserwowano także pewne korzystne zmiany w zdrowiu psychicznym młodzieży.

Doświadczenie pracy z klientem różnicowało niektóre badane zmienne tj. Kompetencje społeczne w sytuacji ekspozycji społecznej, a także w rozmiarze codziennego funkcjonowania. Prawidłowoj wypadały osoby mające doświadczenie w pracy z klientem.

Nie dostrzeżono natomiast różnic w zakresie kompetencji społecznych między tymi studentami, którzy planują pracę w zawodzie nauczyciela albo trenera, a tymi, którzy nie są w tej kwestii zdecydowani lub posiadają inne plany zawodowe.

Studenci deklarujący chęć pracy w zawodzie trenera cechowali się pokaźniejszą inteligencją emocjonalną od swoich rówieśników. Zdrowie psychiczne chętnych do bycia nauczycielami było lepsze od studentów, którzy nie widzieli swojej przyszłości jako nauczyciele wychowania fizycznego.

Ostatni wątek pracy dotyczy modelu nauczyciela wychowania fizycznego. W percepcji badanych studentów nauczyciele wychowania fizycznego powinni ce-chować się takimi właściwościami jak: odpowiedzialność, przyjaźń, pomaganie, cierpliwość, współpraca, pewność siebie, wytrwałość, trzeźwe myślenie, sumienność.

Model zawodowy nauczyciela wychowania fizycznego to model społeczny.