Islam, Arabowie i wizerunek kalifów w przekazach Chronografii Teofanesa Wyznawcy (E-book) (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego)

Książka dotyka kwestii zrozumienia islamu i kultury pierwszych muzułmanów przez Teofanesa Wyznawcę, głównego autora Chronografii. W monografii podjęto tematykę stworzonego poprzez bizantyńskiego historyka wizerunku Muhammada, Proroka nowej wiary oraz samych jej wyznawców. Podjęto kilka zagadnień szczegółowych, dotyczących relacji między zwolennikami islamu a chrześcijanami w kontekście informacji zawartych w dziele Teofanesa, m.in. Na temat współpracy wyznawców Chrystusa z najeźdźcami w trakcie arabskiego podboju Egiptu i Syrii i zjawiska ikonoklazmu, pokaźnego dla obydwu obszarów kulturowych, muzułmańskiego i bizantyńskiego. Pewnych reinterpretacji wymagało zagadnienie przekazów na temat prześladowań chrześcijan, pozostawionych na kartach Chronografii. W drugiej części dysertacji Autor zajął się budowanym poprzez Teofanesa Wyznawcę wizerunkiem poszczególnych władców kalifatu, poczynając od omówienia tzw. Sprawiedliwych (Abu Bakr, ‘Umar ibn al-Chattab, ‘Usman ibn Affan oraz Ali), poprzez dynastię Umajjadów (z Mu’awiją i ‘Abd al-Malikiem na czele), aż po współczesnych bizantyńskiemu chronografowi kalifów abbasydzkich.

Zadanie Autora nie było przystępne. Uprawianie źródłoznawstwa wymaga za każdym razem stosownego przygotowania filologicznego, historycznego, lecz i koncepcyjnego, by jemu sprostać. Na bazie własnej wiedzy, dociekliwości, szerokiej palety źródeł pomocniczych oraz jeszcze pokaźniejszej wielojęzycznej literatury przedmiotu, jaka siłą zainteresowań poprzednich pokoleń bizantynistów, językoznawców, zdążyła narosnąć do stanowczych rozmiarów, Autor z tego zadania wywiązał się ostatecznie skutecznie.

dr hab. Zdzisław Pentek, prof. UAM
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu