Polska historiografia wojskowa (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie)

Zmiany organizacyjne w Wojsku Polskim po transformacji ustrojowej, rozpoczętej w 1989 r., spowodowały likwidację obfitej liczby komórek badawczych i dydaktycznych zajmujących się historią wojskowości w uczelniach wojskowych.

Przy niektórych polskich uniwersytetach istniały komórki organizacyjne zajmujące się historią wojskową, choć obecnie należą one do rzadkości. Polscy historycy wojskowości odgrywali ważną rolę w międzynarodowych stowarzyszeniach.

Pisze o tym prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof. Dr hab. Tadeusz Panecki. W niniejszym opracowaniu kilkunastu autorów pokazuje wyniki swoich badań. Na treść publikacji składają się wartościowe artykuły autorstwa: prof.

dr. Hab. Tadeusza Paneckiego pt. Miejsce i rola Stowarzyszenia Historyków Wojskowości w badaniach historycznowojskowych; dr. Janusza Gmitruka pt. Rozwój historiografii czynu zbrojnego ruchu ludowego w latach II wojny światowej.

Rola i wkład Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego; prof. Dr hab. Danuty Kisielewicz pt. Badania historyczno-wojskowe w zakresie problematyki jenieckiej na łamach „Łambinowickiego Rocznika Muzealnego"; dr.

Grzegorza Jasińskiego pt. Powstanie warszawskie w badaniach historycznych. Stan i perspektywy; dr. Tomasza Glinieckiego pt. Fotografia wojenna jako źródło historyczne; prof. Dr. Hab. Janusza Zuziaka pt.

Wojsko Polskie w Kanadzie w latach II wojny światowej jako przedmiot badań historycznych; prof. Dr. Hab. Wojciecha Włodarkiewicza pt. Działalność dydaktyczna i naukowa historyków w Wojskowej Akademii technicznej; prof.

dr. Hab. Józefa Smolińskiego pt. Historycy wojskowości Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach; prof. Dr. Hab. Witolda Jarno pt. Badania historyczno- wojskowe w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku; prof.

dr. Hab. Andrzeja Olejko pt. W 80 rocznicę drugiej lotniczej Battle of Britain. Stan badań nad motywem udziału Polish Air Force i lotnictwa czechosłowackiego w 1940 r.; prof. Dr. Hab. Jerzego Prochwicza pt.

Alumni w Wojsku Polskim w latach 1959-1980. Fakty i mity, a także dr Grażyny Bołcun pt. Historia wojskowa w społeczności Podkarpacia (ziemia kolbuszowska i stalowowolska). Prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof.

T. Panecki scharakteryzował jego dzieje i wskazał na istniejące problemy. Prof. W. Włodarkiewicz przedstawił rolę historyków z WAT w badaniach w obszarze historii wojskowości – w tekście jest szerokie omówienie tych dokonań – lecz też przekazywanie ich w procesie dydaktycznym tej Uczelni.

Autor optymistycznie zapatruje się na obecne prace zespołu, którym kieruje, prezentując równocześnie jego dorobek, jak i plany naukowe w obszarze historii wojskowości. Zwracam uwagę na ciekawe opracowanie dr.

J. Gmitruka prezentującego dokonania historyków ruchu ludowego w zakresie pokazywania ich dokonań także w obszarze badań nad historią wojskowości. Podkreślony został wkład Komisji Historycznej Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (NKW ZSL), z inicjatywy której w 1958 r.

podjęto szeroką akcję zbierania zachowanych dokumentów, tworzyw i relacji z lat okupacyjnej działalności, także zbrojnej ruchu ludowego, którą później badał utworzony Zakład Historii Ruchu Ludowego.

To właśnie ta komórka, wspólnie z działającą od roku 1949 Ludową Spółdzielnią Wydawniczą, podjęły dzieło opracowania i popularyzacji dziejów konspiracyjnego ruchu ludowego i jego siły zbrojnej – Batalionów Chłopskich.

W pełni należy docenić osobisty wkład dr. J. Gmitruka w organizowanie i prowadzenie badań także w obszarze historii wojskowości. Czyni to od 1997 r. Jako dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, kierując także od 1990 r.

Zakładem Historii Ruchu Ludowego, a po pewnym czasie na dodatek Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym. Na wyróżnienie zasługują publikacje profesorów J. Zuziaka i A. Olejki, którzy przedstawiają wyniki własnych badań nad mało znaną motywem polskich dokonań w ramach walki zbrojnej w okresie II wojny światowej, dzieje Wojska Polskiego formowanego w Kanadzie czy dokonania polskich i czechosłowackich pilotów podczas bitwy powietrznej o Wielką Brytanię w 1940 roku.

Pozostałe opracowania, dobrze udokumentowane źródłowo, podejmują tematykę szczegółową i wnoszącą nowe wątki do ogólnej refleksji nad współczesnymi badaniami w obszarze historii wojskowości.