Lipany 1434 Wydawnictwo uniwersytetu łódzkiego (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego)

Bitwa pod Lipanami jest uznawana za jedną z najważniejszych bitew w historii Czech – obok Suchych Krut (Dürnkrut) w 1278 r. Oraz Białej Góry w 1620 r. Dnia 30 maja 1434 r. Na polach w okolicy niewielkich wsi Lipany i Hřibý rozegrał się krwawy bój, który przesądził o upadku rewolucji husyckiej. Wojska koalicji antyhusyckiej w ciągu kilku godzin doszczętnie rozbiły – dotychczas uznawane za niepokonane – wojska husyckich radykałów, przypieczętowując ich koniec.

Dla historyków wojskowości niezwykle zajmujące jest wyjaśnienie, w jaki sposób oddziałom koalicyjnym udało się przeprowadzić nieprzystępny i produktywny plan. Rekonstrukcja przebiegu bitwy nie jest jednak zadaniem nieskomplikowanym. Zachowane przekazy źródłowe, podobnie jak w sytuacji wielu (albo i większości) bitew doby przeciętniewiecza, mimo pozornej szczegółowości nie za każdym razem są w pełni wiarygodne i spójne ze sobą. Wciąż mnóstwo kwestii pozostaje zagadką.

Bitwa pod Lipanami wyróżniła się na tle innych działań militarnych tego czasu zastosowaną taktyką. Husyci typowo walczyli z armiami uszykowanymi na klasyczny, rycerski sposób walki – tabor husycki pełnił funkcję fortecy. Jednak pod Lipanami, gdy obie strony zastosowały tabor z ustawionych w rzędy wozów bojowych, zaszła potrzeba modyfikacji utartych schematów. Manewr pozorowanego odwrotu okazał się kluczem do odniesienia sukcesu przez stronę koalicyjną. Zmiana ta wprowadziła do dość już skostniałego kanonu pewne znaczne novum. W ten sposób już w trzy dekady później, w czasach Jerzego z Poděbradu, wojska Królestwa Czech mogły z powodzeniem stawać w szranki z oddziałami króla-wojownika – Macieja Korwina. Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że taktyka zaimplementowana pod Lipanami oznacza nowy model w wojskowości czeskiej u schyłku średniowiecza.