Uszwock (Psychoskok)

USZWOCK

«Uszwock to na pierwszy rzut oka książka o tematyce wojennej, w której realia II wojny światowej przeplatają się prywatnymi rozterkami jednostkowych bohaterów. Na wstępie poznajemy cztery postaci i ich historie – Polaka, Niemca, Ukraińca i Żyda – i zdawać aby się mogło, że bohaterów nie łączy zupełnie nic. I wtedy nastaje wojna.

Podwarszawska miejscowość Otwock staje się areną dziejów w dwóch rozmiarach; po pierwsze przedstawione zostają „suche" wątki historyczne, z drugiej zaś strony mamy okazję przyjrzeć się indywidualnej szamotaninie wspomnianych postaci w makabrycznej rzeczywistości. Każdy próbuje przetrwać, a los prezentuje, że pochodzenie nie ma pokaźniejszego znaczenia i wszyscy są jednakowo zagrożeni – czy to Niemiec czy Żyd. Stosunki międzyludzkie okraszone są dużą dozą nienawiści, która nie wzięła się znikąd, ponieważ nikt nie rodzi się zły. W ‘’Uszwocku’’ nacisk położony jest na osobiste dramaty jednostek, które wyzwalają w nich makabryczne zachowania – to nie wojna czyni z ludzi potworów, tylko skrywane frustracje, osobiste nieszczęścia, niespełnione pragnienia, upokorzenia czy wpajane ideologie. Już od pierwszych stron widzimy wyraźne pochylenie się nad psychologią postaci i psychotraumatologią.

Wspomnieć należy w dodatku o ciekawej kombinacji utworu pod względem czysto formalnym – powieść jest szczególnie uporządkowana i logiczna i możemy wyodrębnić w niej zamknięte części, które budują zwięzłą i przezroczystą fabułę. Klamra kompozycyjna – tu: śmierć bohaterów zamykająca i otwierająca fabułę – nadaje historii charakter zamknięty, pełny i skończony w ten sposób, iż czytelnik ma poczucie, że dowiedział się o postaciach wszelkiego, co pozwala mu na obiektywne oceny ich progresywnania, więc niewątpliwie,,Uszwock’’ jest propozycją zachęcającą do refleksji. Pod względem językowym książka może się wydać dla jednych szokująca, dla innych fascynująca, ponieważ niewiele jest współczesnej literatury, która w tak obszernym stopniu stroni od wszystkich eufemizmów, niedopowiedzeń czy półsłówek. Jednocześnie bestialstwo, seks jak i bestialski seks są opisane bez ogródek – uważam, że jest to na pewno zaleta powieści, natomiast co wrażliwsi czytelnicy powinni nie sięgać po tę książkę.

Tytułem zakończenia, mogę śmiało stwierdzić, iż Uszwock jest ciekawą propozycją jednocześnie dla sympatyków literatury o tematyce wojennej, jak i fanów „psychologicznego" spojrzenia na bohaterów. Udowadnia dodatkowo, że człowiek – niezależnie kim żeby nie był – nie musi umrzeć tylko jeden raz, a śmierć niesie ze sobą najczęściej sens metaforyczny. »