Język i mit. przyczynek do zagadnienia imion bogów (Marek Derewiecki)

Niniejsza rozprawa Cassirera pochodzi z najważniejszego bodaj okresu jego twórczości – okresu współpracy z Biblioteką Warburga – i mimo niewielkich rozmiarów jest w wielkiej mierze reprezentatywna, tak gdy idzie o stosowaną przez niego metodę, jak i o główny obszar jego zainteresowań badawczych.

Stanowi bezpośrednie nawiązanie do rozprawy Hermanna Usenera Götternamen. Versuch einer Lehre von der religiösen Begriffsbildung. Pod względem swej treści książka przedstawia silną korelację języka i mitu, słowa i magii, biorąc za punkt wyjścia twierdzenie o znaczącej zgodności istoty bóstwa z jego imieniem.

Opisuje przykłady sprawczej siły słowa w świecie opanowanym przez myślenie mityczne i poprzez to wskazuje na zasady i swoistą „logikę" mitu. Język demonstruje tutaj to, co myślenie mityczne bezpośrednio wyraża: odzwierciedlenie całości w każdym szczególe, przyczynowość opartą na celowym działaniu jakiegoś podmiotu, a zatem uduchowienie i personifikację przyrody, oparcie na zmysłowym, bezpośrednim oglądzie, na bezpośredniej zmysłowej występowaniu.

(Przemysław Parszutowicz) Pod względem swej treści prezentowana tu książka demonstruje silną korelację języka z mitem, słowa z magią. Opisuje przykłady sprawczej siły słowa w świecie zdominowanym przez myślenie mityczne, i poprzez to wskazuje na zasady oraz swoistą „logikę" mitu.

Język prezentuje tutaj to, co myślenie mityczne bezpośrednio wyraża: odzwierciedlenie całości w każdym szczególe; przyczynowość opartą na celowym działaniu jakiegoś podmiotu, a zatem uduchowienie i personifikację przyrody; oparcie na zniewalającym, bezpośrednim oglądzie, na bezpośredniej, zmysłowej występowaniu.

Przynależność do określonych gatunków i, co za tym idzie, budowa rodzajów gramatycznych jest uzależniona od relewantnych w danej kulturze czy społeczności warunków zewnętrznych, postrzeganych zmysłowo cech i przeżywanych emocji.

Zależy od nich zatem sama struktura pojęciowa świata mitycznego. Mit oczywiście nie jest przez Cassirera rozumiany jako wariant „prymitywnej" próby wyjaśniania przyrody, niedojrzałe stadium poznania.

Nie jest również – mimo że w studium niniejszym bada się jego stosunek do języka – traktowany li tylko pod kątem literackim czy historycznym. Nie jest także czymś, co cechuje tylko kultury starożytne czy pierwotne, czymś, co zostało „pokonane" i wyparte przez myślenie naukowe.

Jest rozumiany jako funkcja świadomości, obecna w każdej z kultur, niezależnie od stopnia jej innowacyjnia, a także w każdym czasie – także współcześnie. Jest funkcją najistotniej podstawową, posiadającą logiczne pierwszeństwo wobec pozostałych form symbolicznych – Język i mit jest jednym z niewielu miejsc, gdzie Cassirer explicite wyraża ten prymat.

Myślenie mityczne bazuje na bezpośredniości świata przeżywanego, na źródłowym fenomenie życia, którego nie można w żaden sposób wyjaśnić poprzez sprowadzenie do czegoś bardziej podstawowego i który w związku z tym pokazujeny jest przy pomocy całej gamy bóstw słusznych do jego poręcznego obszaru.

(Fragment przedmowy tłumacza)