Kriton (Marek Derewiecki)

Platon nie był przy śmierci mistrza, bo sam był wtedy złożony chorobą, jednak o tym, co się w więzieniu dzieje, wiedział, na pewno, najdokładniej z relacji przyjaciół. Opowiadano mu, dlaczego Sokrates wyjść nie chce, co i jak odpowiada na namowy.

Platon słowa starego przyjaciela rozumiał; znał ich pobudki widoczne i ukryte. Pisząc później dialog pod tytułem Kriton, dał w nim szkic psychologiczny nastroju i pobudek, które Sokratesa w więzieniu zatrzymały, przedstawił rozmowę, która mogła się była odbyć między filozofem a jego rówieśnikiem i dawnym korzystnym znajomym, gdyby szczególnie w jednej jedynej rozmowie był Kriton nagromadził wszystkie argumenty za ucieczką, a Sokrates rozwinął wszystkie przeciw niej, gdyby się słowa i myśli dwóch przyjaciół były przypadkiem ułożyły w całość ładnie zamkniętą.

Dialog ten jest, co do swojej formy, artystycznym wytworem Platona; jest jednocześnie wyjątkowo ciekawym i przedmiotowym studium psychologicznym. Poznajemy w nim, podobnie jak w obronie przed sądem, Sokratesa żywego, człowieka z krwi i kości, a nie papierową schematyczną postać perfekcyjną.

Chcąc jednak ten realizm platoński ocenić, potrzeba Kritona czytać i pomiędzy wierszami, i pamiętać to, co Sokrates mówił w Obronie.