Od kaukazu po sudety. studia i szkice o poznawaniu i zamieszkiwaniu gór dalekich i bliskich (Universitas)

Monograficzny tom Od Kaukazu po Sudety. Studia i szkice o poznawaniu i zamieszkiwaniu gór dalekich i bliskich pod redakcją Ewy Grzędy jest owocem wieloletniej współpracy badaczy z różnorodnych akademickich ośrodków polskich i zagranicznych, zintegrowanych wokół Pracowni Badań Humanistycznych nad Problematyką Górską.

Książka prezentuje się jako drugi tom serii Górskiej wydawanej przez Universitas. Tytuł Od Kaukazu po Sudety… sugeruje spory, wykraczający daleko poza granice Europy, zasięg geograficzny problematyki omawianej w zbiorze.

Tematyka studiów prezentowanych w niniejszym tomie oscyluje wokół zagadnień związanych z przeróżnymi aspektami życia codziennego i duchowego społeczności zamieszkujących obszary górskie o zróżnicowanym klimacie oraz zróżnicowanych aspektów poznawania – a w ślad za tym opisywania – wybranych pasm i łańcuchów górskich (pomiędzy innymi egzotycznych gór Kaukazu i Ałtaju i Alp, Karpat i Sudetów), z uwzględnieniem ich specyfiki równocześnie geograficzno-przyrodniczej, jak i kulturowej, w najróżniejszych okresach historycznych.

Temat zamieszkiwania, podobnie jak poznawania gór, został tu potraktowany szeroko i wieloaspektowo. Rozważania autorów odnoszą się i do mieszkańców rdzennych (autochtonicznych), i do tych, którzy z różnych powodów – niekiedy nawet politycznych – na krótszy albo dłuższy czas osiedlali się na obszarach górskich i w jakimś stopniu przyczynili się do ich zagospodarowywania, albo dokonywali tam rozmaitego typu eksploracji.

Autorzy ujętych w tomie szkiców reprezentują kilka pokoleń badaczy uprawiających różne dyscypliny nauk humanistycznych, co powoduje, iż publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Seria Górska jest odpowiedzią na rosnące zainteresowanie górami, jak w dodatku wieloaspektową, wielką recepcję przestrzeni i kultury górskiej w literaturze, sztuce i życiu społecznym.

W ostatnich dziesięcioleciach w nauce światowej pojawiły się odrębne studia poświęcone przestrzeni górskiej – mountain studies, prowadzone typowo z perspektywy naturalnej, potwierdzające znaczenie gór, widzianych jako enklawy przyrodniczo-kulturowe, w aspekcie rozwoju i przetrwania współczesnej cywilizacji.

W tym wymiarze wyraźnie rysuje się potrzeba rozszerzenia tej perspektywy o pogłębioną refleksję z obszaru szeroko pojętej humanistyki i dziedzin jej pokrewnych, historia poznania, eksploracji i zdobycia gór (alpinizm, andynizm, himalaizm) stanowi bowiem szczególnie ważny element historii cywilizacji i kultury.

W kolekcji prezentowane będą najnowsze prace naukowe o charakterze monograficznym, jednego bądź wielu autorów, łączące doświadczenia literaturoznawcze z badaniami z zakresu antropologii kultury, psychologii i socjologii, a także historii poznania i zdobycia gór.

Nie oznacza to jednak wykluczenia z linii prac z zakresu nauk przyrodniczych i innych obszarów badań. W ramach kolekcji planowane są także wznowienia dziewiętnastowiecznych i dwudziestowiecznych zapomnianych dzieł dotyczących gór, o wybitnej wartości poznawczej, przekłady ważnych pozycji zagranicznych z tego zakresu oraz edycje krytyczne wybranych dzieł z obszaru eseistyki i beletrystyki.