Gdańsk przed burzą., AZ#D44347CCEB/DL-ebwm/mobi (Słowo/Obraz Terytoria)

Gdańskie korespondencje Adama Czartkowskiego do „Kuriera Warszawskiego” z lat 1931–1939 to fascynująca lektura, w najlepszych momentach porywająca kronika Wolnego Miasta Gdańska zmierzającego do katastrofy. Autor, pracujący od 1928 roku w Polskim Gimnazjum Macierzy Szkolnej, okazuje się dokładnym obserwatorem wydarzeń w środkugdańskich i okołogdańskich. Poprzez osiem lat nie tylko pisze o czystej faktografii wydarzeń w Wolnym Mieście, ale także stara się je przybliżać i wyjaśniać polskim czytelnikom. Doskonale znający język niemiecki Czartkowski wykazuje się znakomitą orientacją równocześnie w sprawach polsko-niemieckich, jak i na ogół gdańskich. Wie, kto jest kim w tym niedużym państwie, które nie do końca jest państwem, lecz jest w dodatku więcej niżeli tylko miastem. Czyta wszystkie ważniejsze niemieckie gazety wychodzące w Wolnym Mieście. Zna jednocześnie gdańskich Niemców, jak i Polaków, przy czym charakteryzuje go perspektywa przybysza i człowieka o szerokich horyzontach, dzięki czemu jego obserwacje niejednokrotnie bywają odkrywcze – Czartkowski nierzadko poprawnie przewiduje przyszły bieg zdarzeń w rządzonym coraz bardziej autorytarnie Wolnym Mieście.

Peter Oliver Loew