Kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna nauczycieli wychowania fizycznego i trenerów (AWF Warszawa)

Zeszyt metodyczny został przygotowany w ramach projektu badań statutowych realizowanych w AWF Warszawa temat: wpływ warsztatów z zastosowaniem składników metody Video Interaction Training i treningu interpersonalnego na rozwój kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego. Głównym adresatem publikacji są studenci kierunków nauczycielskich i trenerskich w uczelniach kształcących specjalistów kultury fizycznej oraz pracujący już nauczyciele wychowania fizycznego i trenerzy sportu, dla których może ona być wykorzystanecznym narzędziem w ich samokształceniu. Mamy także nadzieję, iż nasze przemyślenia spotkają się z zainteresowaniem nauczycieli akademickich, szczególnie tych, którzy zajmują się edukacją kandydatów na wychowawców dzieci i młodzieży. Zeszyt służy za środek dydaktyczny w warsztatach umiejętności społecznych realizowanych w ramach programu studiów licencjackich w AWF Warszawa na kierunkach: Wychowanie Fizyczne i Sport. Takie jego zastosowanie wydaje się najbardziej produktywne - jest to główny cel przygotowania tego opracowania. Zagadnienie kompetencji nauczycieli ma bardzo bogatą literaturę. Zawsze stanowiło centralny obszar badawczy pedagogiki (pedeutologii) oraz psychologii wychowania, a także filozofii wychowania rozwijanych w paradygmacie humanistycznym. W badaniach i na drodze spekulacji wypracowano mnóstwo klasyfikacji nauczycielskich dyspozycji zawodowych. Ich analiza pozwala wyszczególnić na dwie główne kategorie: kompetencje instrumentalne (przedmiotowe) i kompetencje pedagogiczno-moralne (zawodowe). Te pierwsze zależą od umiejętności, efektywności i opanowanych przez nauczyciela wiadomości - ich posiadanie zabezpiecza metodyczno-organizacyjną sferę nauczania, są dość należycie rozwijane w trakcie studiów i wszystkiego typu szkoleń. Kompetencje pedagogiczno-moralne związane z zadaniami kształtowania postaw i przekonań uczniów, ich sytemu wartości - zależą od poziomu przygotowania psychologicznego, pedagogicznego i etyczno-kulturowego nauczyciela, są bezdyskusyjnie rzadziej uwzględniane i w mniejszym stopniu wykonywane w programach kształcenia na wydziałach pedagogicznych. Przedstawione w tym opracowaniu kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna stanowią drugi z wymieniony wariantów kompetencji nauczyciela. W przekonaniu wielu autorów, sukces zawodowy nauczyciela zależy od optymalnego rozwoju u niego wszelkich wyżej wymienionych kompetencji. Sukces ten przejawia się równocześnie w efektach dydaktyczno-wychowawczych osiągniętych u uczniów, jak i w rozwoju samego nauczyciela - jego warsztatu dydaktyczno-wychowawczego, osobowości i zdrowia psycho-społecznego w całej karierze zawodowej. Kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna stanowią dużą wartość w warsztacie zawodowym pedagoga, stanowczo w sytuacji nauczyciela wychowania fizycznego i trenera sportu. Dzięki nim, specjaliści ci mogą wydajnie stosować metody dydaktyczne, organizować grupę, rozpoznawać trudności, kształtować postawy uczniów wobec przedmiotu i modelować te kompetencje u swych podopiecznych - działać przykładem osobistym. Dzieje się tak dlatego, iż dzięki kompetencjom społecznym i inteligencji emocjonalnej nauczyciel wytwarza z wychowankiem przestrzeń na dialog, zrozumienie, współpracę a to, jest koniecznym warunkiem otwarcia się ucznia na doświadczenia edukacyjne - przyjęcie proponowanych treści. W efekcie osiągana jest zupełnie inna, wyższa jakość kształcenia. W treści zeszytu omówiliśmy istotę i uwarunkowania rozwoju kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Wskazaliśmy na role tych dyspozycji w pracy nauczycieli wychowania fizycznego i trenerów sportu. Zamieściliśmy także materiał dydaktyczny pochodzący ze zrealizowanych ze studentami kierunku wychowanie fizyczne warsztatów psychologiczno-pedagogicznych poświęconych rozwojowi kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Zeszyt nie mieści natomiast gotowych osnów zajęć warsztatowych. Uważamy bowiem, iż omawiana dziedzina wymyka się sztampie, standaryzacji - jeżeli w ogóle jakikolwiek rozwój i kształcenie mogą być ujęte w nieelastyczną procedurę - dlatego podejmowanie prób kształtowania tych dyspozycji (równocześnie u siebie jak i u innych) musi przebiegać z uwzględnieniem potrzeb i możliwości zaangażowanych podmiotów oraz warunków organizacyjnych tego cyklu. Mamy nadzieję, iż wszystko to pozostało jasno wyjaśnione w tekście. Czytelników serdecznie prosimy o opinie na temat podjętego zagadnienia. Jesteśmy wyjątkowo zainteresowani rozwojem naszego warsztatu zawodowego, jak dodatkowo budowaniem dialogu służącego rozwojowi kompetencji społecznych nauczycieli.