Wydolność beztlenowa i skuteczność w grach zespołowych a klasyfikacja zawodników niepełnosprawnych (AWF Warszawa)

Klasyfikacja zawodników niepełnosprawnych wydaje się stanowczym problemem współczesnego sportu paraolimpijskiego. Jednak brak naukowej weryfikacji regulaminów klasyfikacji może stanowić pokaźną przeszkodę w dalszym rozwoju sportu na poziomie Igrzysk Paraolimpijskich. Sformułowano cztery cele pracy. Pierwszym była ocena wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych zawodników najróżniejszych klas startowych w wybranych grach zespołowych niepełnosprawnych, drugim - charakterystyka efektywności i dynamiczności gry zawodników przeróżnych klas startowych w wybranych grach zespołowych niepełnosprawnych. Trzecim celem pracy była ocena systemów klasyfikacyjnych w wybranych dyscyplinach paraolimpijskich, czwartym - opracowanie kryteriów oceny (wartości referencyjne) wydolności beztlenowej zawodników z dysfunkcją narządu ruchu. Sformułowano dwie hipotezy badawcze: 1. Wydolność beztlenowa i skuteczność gry zezwalają na zweryfikowanie regulaminów klasyfikacji w zespołowych grach sportowych niepełnosprawnych. 2. Wydolność beztlenowa sprawność w grach zespołowych związane są z możliwościami medyczno- ergonomicznymi zawodników niepełnosprawnych. Dla weryfikacji postawionych hipotez badawczych, a także realizacji celów pracy zastosowano ocenę wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych wydajności i intensywności gry zawodników z dysfunkcją narządu ruchu. Do oceny wydolności beztlenowej wyselekcjonowano grupę zawodników (mężczyźni) trenujących piłkę siatkową na siedząco oraz na stojąco i koszykówkę na wózkach. Do oceny wydolności beztlenowej wyselekcjonowano kobiety (n = 69) i mężczyzn (n = 301) z dysfunkcją narządu ruchu uprawiających sport. Badanych podzielono na trzy podstawowe grupy praktyczne (A, B, C), a także trzy kategorie wiekowe (18 - 25 lat, 26 - 35 lat, powyżej 35 lat). Pomiaru wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych dokonano w 30-sekundowym teście Wingate przeprowadzonym na ergometrze ręcznym. Oceny wydajności gry przeprowadzono na grupie zawodników trenujących koszykówkę na wózkach, rugby na wózkach oraz piłkę siatkową na siedząco, reprezentujących najwyższy poziom nowoczesnia sportowego. Dokonano obserwacji gry sportowców niepełnosprawnych podczas następujących zawodów: Mistrzostw Świata w Koszykówce na Wózkach pań i mężczyzn (Amsterdam, 2006 r.), Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej na Siedząco kobiet i panów (Roermond, 2006 r.) i Mistrzostw Europy w Rugby na Wózkach (Middlefart, 2005 r.). Badania wydolności beztlenowej sprawności gry pozwoliły na weryfikację systemów klasyfikacyjnych w koszykówce na wózkach, rugby na wózkach i piłce siatkowej na siedząco. Dodatkowo opracowano wartości referencyjne 30-sekundowego testu Wingate. Na podstawie przeprowadzonych badań potwierdzono dwie hipotezy badawcze pracy. Stwierdzono, między innymi, że wydajność gry i wydolność beztlenowa stanowią obiektywne kryterium klasyfikacji zawodników niepełnosprawnych w sporcie paraolimpijskim. Im pokaźniejsze ograniczenie dynamiczności (pokaźniejsza dysfunkcja narządu ruchu), tym niższa wydolność beztlenowa i produktywność gry zawodników. Wyniki badań wskazały istnienie trzech zasadniczych grup medyczno-praktycznych zawodników z dysfunkcją narządu ruchu, zróżnicowanych pod względem wydolności beztlenowej kończyn górnych. Bezwzględna moc średnia w 30-sekundowym teście Wingate na ergometrze ręcznym jest wskaźnikiem najszczególniej różnicującym zawodników niepełnosprawnych. Wyszczególniono na możliwość modyfikacji systemu klasyfikacji sportowców w koszykówce na wózkach i rugby na wózkach, potwierdzono natomiast należycieść zastosowanego regulaminu klasyfikacji w piłce siatkowej na siedząco.