Wyjaśnienie racji dzieł bożych (Fundacja Cieszkowskiego)

Corpus Philosophorum Polonorum to linia wydawnicza przedstawiająca dorobek polskiej filozofii dawnej (cezurę stanowią tu rozbiory) w formie edycji krytycznych dzieł reprezentatywnych dla poszczególnych okresów i kierunków. Seria ta ma stanowić podstawowe narzędzie badawcze dla uczonych zainteresowanych polskim dziedzictwem filozoficznym. Wydawane w ramach linii dzieła pozostały przygotowane w zgodzie z najwyższymi standardami edytorskimi, są wyposażone we wstępy i komentarze, indeksy i bibliografie.

Corpus Philosophorum Polonorum dzieli się na trzy podserie: Series Mediaevalis, Series Novae Aetatis i Przekłady. Dwie pierwsze zawierają teksty źródłowe w językach oryginalnych, czyli na ogół po łacinie, powstałe w okresie średniowiecza i w epokach kolejnych, natomiast trzecia to równoległe do edycji źródłowych przekłady tych dzieł, które warto zaprezentować szerszej publiczności, a nie tylko specjalistom – historykom poszczególnych epok.

seria ma prezentujeć tak najoryginalniejsze, jak i najszczególniej typowe teksty z zakresu szeroko rozumianej filozofii. Oznacza to, iż na przykład obok komentarzy do Arystotelesa, które są charakterystyczną dla myślicieli scholastycznych formą wyrazu idei filozoficznych, obejmuje także kazania, rozprawy teologiczne czy pisma z zakresu duchowości, a także z pogranicza filozofii i nauk szczegółowych, które dla publiczności intelektualnej w wiekach dawnych były niezmiernie widoczne. Przeważająca część publikowanych dzieł nie była dotąd dostępna w formie drukowanej ani tym bardziej w postaci edycji krytycznych.

—

Cóż cięższego w tych dniach nad pisanie ksiąg. Jakiż trudniejszy egzamin niż żądać tego od kogoś ubogiego w słowa i rozum. Kto bowiem nie pisze na przekór prośbom, zaraz uważany jest za gnuśnego, głupiego i zuchwałego. Jeżeli zaś ktoś nieprzekonany o własnych zdolnościach, chcąc okazać posłuszeństwo, stara się zebrać cudze słowa, uchodzi za słaby umysł, który chce chwały cudzym kosztem. Jeżeli zaś weźmie się za kucie rzeczy nowych, oskarżony będzie o zadufanie, że po tylu już księgach napisanych, których nie sposób przeczytać, nie mówiąc już o ich zrozumieniu, chełpi się, iż napisze coś nowego, co dla innych nie byłoby stare.

***

Biorąc do ręki Wyjaśnienie racji dzieł Bożych Mateusza z Krakowa, dotykamy pierwszego dzieła z zakresu teologii, tak filozoficznej, jak objawionej, które wyszło spod pióra autora związanego z Polską, i co więcej dzieła, które, obok innych jego prac, cieszyło się wyraźną popularnością i podziwm u współczesnych w dużej części Europy.