Periphyseon, księga 3 (Marek Derewiecki)

Pierwsza forma (...) natury odnosi się do Boga, jako Przyczyny całej rzeczywistości, druga — obejmuje sferę przyczyn prymordialnych wszystkich rzeczy, trzecia — odkrywana jest w rzeczywistości materialnej opisanej podziałami, czasem i przestrzenią, a czwartą jest Bóg pojęty, jako Kres wszystkiego stworzenia. (...) Tak pojęty czwórpodział natury wyznacza, jak powiedziano, schemat kompozycyjny Periphyseonu: księga pierwsza pełni rolę swoistego wprowadzenia, przygotowującego narzędzia pojęciowe do dalszych analiz, księga druga dotyczy natury pierwszej, niestworzonej i generujejącej, którą jest Bóg pojęty jako Przyczyna wszelkich rzeczy. Księga trzecia poświecona jest analizom natury drugiej, wytworzonej i tworzyjącej, na którą składa się sfera przyczyn prymordialnych. W księdze czwartej Eriugena przeprowadza analizy trzeciej formy natury, wytwarzanej i niestwarzającej, która obejmuje skutki przyczyn prymordialnych, czyli całość rzeczywistości wytworzonej ujętej w stanie rozproszenia, opisanej zróżnicowanymi podziałami. Księga piąta wreszcie traktuje z reguły o doktrynie powrotu wszystkich rzeczy do ich źródła, którym jest Bóg pojęty jako cel całego stworzenia, czyli jako natura niestworzona i niestwarzająca. Fragment Wstępu do Księgi drugiej