Rzeczpospolita Krzemieniecka albo Nowe Ateny Wołyńskie

Autorka wybrała szczególnie niekonwencjonalną metodę literacką, nawiązującą do tej, którą zastosował Jarosław Marek Rymkiewicz w encyklopediach „Słowacki" i „Leśmian" czy Antoni Słonimski w „Alfabecie wspomnień". W formie uporządkowanych alfabetycznie esejów opracowała najróżniejsze przejawy energiczności Liceum i zarazem środowiska krzemienieckiego. Dzięki hasłowej formie opisu, w 45 esejach udało się autorce omówić więcej zagadnień niżeli mogłaby pomieścić tradycyjna monografia Liceum i miasta, w którym funkcjonowało. W książce znajduje się ponad 70 archiwalnych ilustracji, część z nich jest po raz pierwszy publikowana. Krzemieniec to miasto-fenomen. Walczył o nie Kazimierz Wieki, opiekowała się nim w sposób szczególny królowa Bona, a do Korony wcielił je Zygmunt August. Po III rozbiorze miasto trafiło pod panowanie Imperium Rosyjskiego. W latach 1805–1832 istniało tam sławne Liceum Krzemienieckie (Gimnazjum Wołyńskie, Ateny Wołyńskie). Krzemieniec ponownie należał do Polski w latach 1921–1939. I o tym właśnie okresie opowiada ta książka. Osią narracji jest powołane poprzez Józefa Piłsudskiego w 1920 roku Liceum Krzemienieckie, nawiązujące ideowo do swej poprzedniczki z początku XIX w. Było ono fenomenem edukacyjnym lat międzywojennych, któremu nie dorównała później żadna szkoła – ani w PRL, ani obecnie. Było dużo więcej aniżeli szkołą. Stało się centrum kulturalnym nie tylko dla powiatu krzemieniec­kiego, lecz dla całego Wołynia. Instytucją organizującą życie społeczne. Dziś trudno sobie wyobrazić, żeby szkoła miała do swojej dyspozycji skocznię narciarską czy uczyła latać na szybowcach.