Dramat staroindyjski. biblioteka narodowa (Ossolineum)

,,Dramat staroindyjski" w przekładzie i opracowaniu Marii Krzysztofa Byrskiego. Kiedy niebianie odmówili zajęcia się sztuką teatru, Brahma przekazał trafną wiedzę Bharatamuniemu, a ten przysposobił do roli aktorów swoich stu synów.

Pierwsze widowisko odbyło się w święto Proporca Indry, upamiętniające zwycięstwo niebian nad antyniebianami, a jego treść była odpowiednia do okoliczności premiery. Niebianie wpadli w podziw, antyniebianie wręcz przeciwnie: w geście zemsty odebrali aktorom mowę, pamięć i zdolność ruchu.

Interwencja Indry nie rozwiązała problemu, Bharatamuni zwrócił się więc o pomoc do Brahmy. To wtedy został wzniesiony budynek teatralny, a jego poszczególne części powierzono opiece wybranych niebian. Ta mityczna opowieść przedstawia, jak w dramacie staroindyjskim sprawy ludzkie łączą się z boskimi.

To tylko jeden z aspektów tej bogatej, bardzo sformalizowanej i nad wyraz zróżnicowanej zarazem sztuki. Zachód od wieków fascynuje się kulturą Indii, a teatr zajmuje w niej unikatowe miejsce.,,Aktorstwo w konwencjonalnym teatrze indyjskim określa się terminem, który dosłownie znaczy.

(...) Aktor ma być ekspertem w swojego typu behawiorystyce. Powinien on umieć wywołać w umysłach widzów reakcje emotywne związane z sytuacjami, które tylko wirtualnie wydarzają się na scenie i nie posiadają niezależnego, rzeczywistego charakteru.

Sytuacja jest podobna do funkcji reklamy w realnym socjalizmie. Normalnie reklama oznacza dostępność towaru. W socjalizmie była ona zabiegiem formujejącym wrażenie, iż towar jest, choć go wcale nie było".

Ze Wstępu Marii Krzysztofa Byrskiego,,znana definicja smaku (), którą zawdzięczamy Bharatamuniemu, autorowi (), nawiązuje do najzupełniej fizycznych doświadczeń smakowych i w ten sposób eksponuje zmysłowy charakter przeżycia estetycznego.

Estetyka staroindyjska wymienia osiem smaków właściwych świadomości estetycznej: miłości (), wesołości (), smutku (), gniewu (), bohaterstwa (), przerażenia (), wstrętu () i uznanieu ()". Ze,,Wstępu" Marii Krzysztofa Byrskiego Bhasa - jeden z najwybitniejszych dramaturgów epoki wczesnoklasycznej starożytnych Indii.

Żył najprawdopodobniej na przełomie III i IV wieku. Jego utwory zostały odnalezione na początku XIX wieku w Kerali (południowo-zachodnie Indie), gdzie stanowiły widoczny komponent rytuału świątynnego. Najważniejsze utwory Bhasy to,,Przysięga Jaugandharajany", a także,,Ujrzana we śnie Wasawadatta", wykorzystujące wątki z literatury baśniowej.

Jego twórczość dramatyczna stanowi do dziś ważną część tradycyjnego repertuaru teatru Indii Południowych. Kalidasa - uznawany za największego twórcę literatury sanskryckiej. Najprawdopodobniej żył w V wieku i mieszkał w miejscowości Udźdźaini, należącej do regionu Madhja Pradeś, położonego w środkowych Indiach.

Najsłynniejszym jego dziełem, cenionym na całym świecie, jest,,Rozpoznanie Śakuntalowica"; popularność sztuki poza granicami Indii rozpoczęła się w 1791 roku, kiedy to Johann Wolfgang von Goethe zachwycił się jej niemieckim tłumaczeniem.

Na język polski utwór przełożony został po raz pierwszy w 1923 roku przez Stanisława Schyera. Maria Krzysztof Byrski (1937) - profesor nauk humanistycznych; urodzony w Wilnie, syn teatralników Ireny z Szymańskich i Tadeusza.

Ukończył studia indologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się na Banaras Hindu University w Waranasi w Indiach. W latach 1990-1996 przebywał w tym kraju na placówkach dyplomatycznych. Przez kilka dekad związany z Instytutem Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Autor ponad stu publikacji w języku polskim, angielskim i hindi.