Teorie awangardy. antologia tekstów (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego)

Niniejsza antologia idealnie wypełnia lukę w polskojęzycznej literaturze przedmiotu. Dzięki przemyślanemu wyborowi tekstów wnosi pozaestetyczne aspekty do dyskusji o awangardzie i awangardowości. Kładzie się w niej nacisk na problemy, które są konkretnie obecne w światowej refleksji, podczas gdy w Polsce nieustająco dominuje jednak paradygmat filozoficzno-estetycznego ujmowania tych zjawisk. Autorzy i autorki zaproponowali sproblematyzowany przegląd teorii, w którym spotykają się i wchodzą ze sobą w dialog (czasem spór) wielodyscyplinarne ujęcia. Praca stawia wciąż słabo obecne na gruncie polskim pytania o kulturowe, społeczne, geograficzne i ekonomiczne uwarunkowania najróżniejszych awangard, a na ogół kontekstualizuje nie tylko samo zjawisko awangardy (a właściwie awangard), ale także sposoby jego rozumienia i teoretycznego ujęcia, zależne jeszcze od tego, jakiego kontekstu kulturowego dotyczyły. Książka pozwala relatywizować i niejako dekolonizować utarte - i wydawałoby się, iż już nieprzekraczalne - definicje awangardowości. Dzieje się tak za sprawą włączenia w obręb zainteresowań teorii wypracowywanych w odniesieniu do odmiennych kulturowo kontekstów: europejskiego, amerykańskiego, rosyjskiego. Uwzględnianie tego aspektu powoduje, iż teksty antologii wchodzą we wzajemny, wielogłosowy dialog, co potwierdza trafność dokonanego wyboru. Ze względu na pierwszą tego typu publikację znanych, lecz nie tłumaczonych dotąd tekstów, jak i tekstów mniej znanych w polskim obiegu, a także zaproponowaną tu „holistyczną" wizję awangardowości, trudno sobie wyobrazić kolejne prace i badania bez odniesienia do tego zbioru. Fragment recenzji dr hab. Agnieszki Karpowicz, prof. UW Krytyczny namysł nad awangardą jako zjawiskiem niszowym i w głównej mierze nastawionym konfrontacyjnie wobec obowiązujących wzorców uczynił z niej model, którym posługiwało się świeże myślenie o kulturze w szerszym rozumieniu. Można zatem powiedzieć, że bardziej wyspecjalizowane teorie awangardy musiały skonfrontować się z ogólniejszymi teoriami, które z awangardy czyniły wygodny argument w walce o nowatorstwo i przełamywanie skostniałych schematów myślowych. Wszystkie przełomy w rozwoju dwudziestowiecznych teorii kultury korzystały z arsenału korzystnie znanego eksperymentatorom, z wychyleniem w przyszłość, kontestacją starego porządku i radykalizacją języka na czele. Tego typu zderzanie idei dało początek rewidującym dotychczasowe ustalenia dyskusjom i sporom o przyjętą perspektywę badawczą. Skoro, jak ustaliliśmy, paradoks i wielokształtność