Geologiczna historia polski (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Tytuł Geologiczna historia Polski Autor Marek Narkiewicz Język polski Wydawnictwo Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-235-5117-1 Rok wydania 2021 Warszawa Wydanie 2 liczba stron 280 Format pdf Spis treści Wstęp 11 1. Polska w geologicznej historii Europy 17 1.1. Tożsamość geologiczna Europy 17 1.2. Główne etapy rozwoju Europy 20 1.3. Geologia Polski a geologia Europy 24 Literatura wybrana 27 2. Powstanie i wczesne etapy rozwoju kratonu prekambryjskiego 28 2.1. Szersze spojrzenie 28 2.1.1. Powstanie protokratonów i amalgamacja kratonu (do ok. 1,7 Ga) 29 2.1.2. Ewolucja kratonu do wczesnego neoproterozoiku (ok. 1,7–1,0 Ga) 32 2.2. Akrecja skorupowa polskiej części kratonu 33 2.2.1. Rozwój skorupy sarmackiej 33 2.2.2. Akrecja segmentu fennoskandzkiego 36 2.3. Wczesne etapy rozwoju platformowego 40 2.3.1. Magmatyzm mezoproterozoiczny asocjacji AMCG 40 2.3.2. Inne procesy modelujące skorupę kratonu 41 2.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 42 Literatura wybrana 43 3. Ryftowanie, wulkanizm i sedymentacja w ediakarze 45 3.1. Szersze spojrzenie 45 3.2. Brzeg kratonu wschodnioeuropejskiego a TTZ i TESZ 48 3.3. Tektonika a wulkanizm i sedymentacja w późnym neoproterozoiku 52 3.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 54 Literatura wybrana 55 4. Epoka kaledońska – sedymentacja i akrecja we wczesnym paleozoiku 57 4.1. Szersze spojrzenie 57 4.2. Rozwój basenów perykratonicznych 61 4.2.1. Basen bałtycki 63 4.2.2. Basen podlasko-lubelski 66 4.3. Rozwój sedymentacji w strefi e akrecji kaledońskiej 70 4.3.1. Blok pomorski i strefa Koszalina–Chojnic 70 4.3.2. Basen bloku łysogórskiego 72 4.3.3. Basen bloku małopolskiego 74 4.3.4. Blok górnośląski 79 4.4. Scenariusze rozwoju obszaru Polski w starszym paleozoiku 80 4.4.1. Rodzaj prawoskrętnej akrecji przesuwczej 81 4.4.2. Rodzaj lewoskrętnej ucieczki tektonicznej 82 4.4.3. Rodzaj tektoniki suwakowej 84 4.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 85 Literatura wybrana 87 5. Epoka waryscyjska – sedymentacja i akrecja w dewonie i karbonie 88 5.1. Szersze spojrzenie 88 5.2. Rozwój orogenu waryscyjskiego 93 5.2.1. Internidy sudeckie 93 5.2.2. Eksternidy morawsko-śląsko-wielkopolskie 100 5.3. Sedymentacja i tektonika przedpola waryscyjskiego 103 5.3.1. Rozwój basenów dewońskich 107 5.3.2. Tektonika bretońska 110 5.3.3. Turnej do wizenu środkowego – mobilny szelf i wulkanizm 111 5.3.4. Późny wizen–wczesny serpuchow – maksimum transgresji karbońskiej 111 5.3.5. Środkowy–późny serpuchow – erozja i sedymentacja paraliczna 114 5.3.6. Baszkir–moskow – sedymentacja lądowa 116 5.3.7. Inwersja waryscyjska (późny moskow–kazimow) 119 5.4. Podsumowanie: procesy orogeniczne a rozwój przedpola 121 5.5. Problemy otwarte i kwestie sporne 126 Literatura wybrana 126 6. Powaryscyjska tektonika, magmatyzm i sedymentacja 128 6.1. Szersze spojrzenie 128 6.2. Obszar Sudetów 132 6.2.1. Magmatyzm 132 6.2.2. Sedymentacja i tektonika – basen śródsudecki i północnosudecki 135 6.3. Obszar eksternidów i przedpola waryscyjskiego 136 6.3.1. Magmatyzm 136 6.3.2. Sedymentacja a wulkanizm i tektonika 139 6.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 141 Literatura wybrana 142 7. Rozwój basenu polskiego od środkowego permu do kredy wczesnej 144 7.1. Szersze spojrzenie 144 7.2. Basen polski – charakterystyka ogólna 147 7.3. Baseny permskie 148 7.3.1. Baseny czerwonego spągowca górnego 150 7.3.2. Basen cechsztyński 153 7.4. Basen polski od triasu do wczesnej kredy 158 7.4.1. Trias (do noryku) 158 7.4.2. Retyk–jura wczesna 161 7.4.3. Jura środkowa–jura późna 165 7.4.4. Kreda wczesna 167 7.5. Podsumowanie i problemy otwarte 167 Literatura wybrana 168 8. Sedymentacja i inwersja tektoniczna w późnej kredzie i wczesnym paleogenie 170 8.1. Szersze spojrzenie 170 8.2. Basen polski 174 8.3. Niepokaźne baseny w południowo-zachodniej Polsce 176 8.4. Inwersja strukturalna w późnej kredzie i wczesnym paleogenie 178 8.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 181 Literatura wybrana 182 9. Historia równoległa: rozwój Karpat Polskich 184 9.1. Szersze spojrzenie 184 9.2. Strefowa budowa Karpat Polskich 187 9.3. Tatry i Pieniny od paleozoiku po wczesny paleogen 191 9.3.1. Masyw tatrzański (karbon–późna kreda) 191 9.3.2. Pieniński pas skałkowy (wczesna jura–środkowy eocen) 194 9.4. Historia paleogeńskiego basenu podhalańskiego 197 9.5. Procesy tektoniczno-sedymentacyjne w Karpatach zewnętrznych 199 9.5.1. Jura późna (środkowa?)–kreda wczesna 201 9.5.2. Kreda późna–paleogen wczesny 203 9.5.3. Eocen późny–miocen późny 203 9.5.4. Konsekwencje procesów kształtujących Karpaty zewnętrzne 205 9.6. Rozwój basenu przedkarpackiego 206 9.7. Nieznaczne baseny śródgórskie a proces wypiętrzania Karpat 209 9.8. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 210 Literatura wybrana 213 10. Polska pozakarpacka w paleogenie i neogenie 214 10.1. Szersze spojrzenie 214 10.2. Wypiętrzenie, erozja i wulkanizm w południowej Polsce 218 10.3. Rozwój sedymentacji w basenie Niżu Polskiego 222 10.3.1. Paleogen 224 10.3.2. Neogen 227 10.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 230 Literatura wybrana 231 11. Od zlodowaceń plejstoceńskich do czasów dzisiejszych i dalej 233 11.1. Szersze spojrzenie 233 11.2. Neotektonika i sejsmiczność 238 11.3. Rozwój obszaru Polski w plejstocenie 240 11.3.1. Plejstocen wczesny 242 11.3.2. Plejstocen środkowy 243 11.3.3. Plejstocen późny 245 11.4. Holocen i geologiczna przyszłość Polski 249 11.4.1. Holocen wczesny (11,7–8,3 ka przed A.D. 2000) 249 11.4.2. Holocen środkowy (8,3–4,25 ka przed A.D. 2000) 250 11.4.3. Holocen późny (4,25 ka przed A.D. 2000 do dzisiaj) 251 11.4.4. Geologiczna przyszłość Polski 252 11.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne 254 Literatura wybrana 255 12. Podsumowanie: najkrótsza geologiczna historia Polski 256 Dodatek A Słowniczek terminów i pojęć ogólnych 260 Dodatek B Słowniczek terminów regionalnych 266 Dodatek C Komentarz do nazw jednostek chronostratygraficznych 271 Indeks terminów regionalnych 272